1 BƐKPÀÀTÌBƐ̀ 7:5-44

⁵Dɛ kó sibòo kó tidɑbɛɛtì tìì yɛ̀ pĩ̀ńnɛ̀ kɛ̀ ti okùmɛ̀ mmɑ tipíìtì tidɛ́, kɛ̀ tì tɔ̃nkɛ́ bɑ́ dìì cɑ̀ù kɛ̀ dì wetí ditɛrì yɛ̀dɛ́ɛ̀ yɛ̀dɛ́ɛ̀ kucɛ mɛ̀tɑ̃ɑ̃ti.

⁶Dɛ kó difɔ̃nkúò kɛ́cónnɛ́ kudieku tɛkù yɛsɑ̃ǹkɛ̀ kɛ́munnɛ, kɛ̀ ku okùmɛ̀ mbo mɛ́tìrì sipísìdɛ́ nɛ̀ mɛ̀nùmmù, mɛpɛ̃kùmɛ̀ mɛ́tìrì tɛpíítɛ̀ nɛ̀ mɛ̀nùmmù, kòo keutɛ́ dibòrì diɛrì kɛ́ɑ̃nnɛ́ kuhɑ̃̀nhɑ̃̀nkù kɛ́ kù cɔ̀útɛ́nɛ̀ yɛsɑ̃ǹkɛ̀.

⁷Kòo ɑ̃nnɛ́ dikpɑ̀ɑ̀tìkɑ̀rì kó kudieku ò yó nkɑri dɛ̀ kɛ bekù, kɛ́cónnɛ́ Dimɑɑ kó dɛtekperɛ̀ kó tidɑbɛɛtì kɛ́dínnɛ́ kumɑrí, kɛ́ketɛ́ kɛtenkɛ̀ kɛ́tuɔkɛnɛ̀ timùmmùntì.

⁸Sɑdomɔɔ o mɔ́mmuɔ nhò yó nhɑ̃ tɛ̀ɛ̀ cĩ́ɛ̃̀tɛ̀ tɛntɛ do cɑ̃́ɑ̃́ ntɛmɑ́ɑ̀ borɛ̀ ndɛ, tɛ̀ do í wɛ̃nnɛ́ kubeéndieku. Sì nɛ́ do mɑɑ́ kɛ́ndòmmu sidɛ́. Dɛ kó difɔ̃nkúò kòo mɑɑ́ o pokù Esibiti kóo kpɑ̀ɑ̀tì kóo sɑpɑ̀ɑ̀ nho kpɛtɛ kɛ̀ tɛ̀ mmɛ ndò.

⁹Dɛ kó sicɛ̃́ĩ simɔu bɛ̀ sì mɑɑ́nɛ̀ yɛtɑ̃́sɑ̀ɑ̀yɛ̀ nyɛ yɛdiɛyɛ̀, bɛ̀ cìɛ́kɛ́ yɛ̀, kɛ yɛ̀ kèkɛ́ kɛ ɛ̀nnɛ yɛ píìtì tidɛ́. Kɛ̀ bɛ̀ɛ yɛ mpṹṹtɛ́nɛ̀, kɛ yɛ ndeènɛ̀, kɛ́ yɛ mmɑɑ́nɛ̀ kuduotí kùù fitɛ́ tɛcĩ́ɛ̃̀tɛ̀.

¹⁰Dipũũ mɔ́mmɔnni dii, bɛ̀ do di pũ̀ṹtɛ́nɛ̀ yɛtɑ̃́sɑ̀ɑ̀yɛ̀ nyɛ yɛdiɛyɛ̀, yɛ̀ɛ̀ okùmɛ̀ bo mɛ́tìrì mɛ̀nɑ̀ɑ̀ yoo mɛ̀nùmmù.

¹¹Kɛ̀ bɛ̀ɛ deè kɛ́sɔɔ́ nyɛtɑ̃́sɑ̀ɑ̀yɛ̀, bɛ̀ bennɛ́ yɛ̀ kɛ̀ yɛ̀ mɑ̀, kɛ́deè kɛ́cónnɛ́ yɛ ĩ́nkɛ̀ Dimɑɑ kó dɛtekperɛ̀ kó yɛsɑ̃ǹkɛ̀.

¹²Kuduotí kùù fitɛ́ tɛcĩ́ɛ̃̀tɛ̀ ku kó yɛtɑ̃́rɛ̀ do bo icuɔ́ nyìtɑ̃ɑ̃ti ndi, kɛ sɔkɛ́ yɛtɔbɛ̀ ĩ́nkɛ̀. Nɛ̀ Dimɑɑ kó dɛtekperɛ̀ kó tidɑbɛɛtì, kucuɔ́ nkùmɑ́ɑ̀. Kɛ́ndònnɛ̀ kuduotí ti Yiɛ̀ nKuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kɔku nɛ̀ dɛ kó kuhɑ̃̀nhɑ̃̀nkù.

¹³Onìtì mɔù weè do bo Tiiri, kòo yètìrì tu Idɑmmu, kòo cicɛ tú dɛ kó dihɛì kou, kòo yɔ̃ tú Nɛfutɑdii kó kuwuɔ nkou kɛ tú okúpokù. Kòò ciì kɛ nɔ nkɛ mɑ́ɑ́tí dɛmɔu nɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀. Kòo kpɑ̀ɑ̀tì Sɑdomɔɔ duɔ́ nkɛ̀ bɛ̀ɛ ò yúní, kòo duɔ́ nkòò bo dɔɔ̀ disɔɔwũɔ̃̀ kó tinɛntì timɔu.

¹⁵Mɛm̀mɛ ò yìɛmmɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀ kɛ́utɛ́ kɛ̀ dɛ̀ɛ nɑɑ́ nyɛsɑ̃ǹkɛ̀ yɛ̀dɛ́ɛ̀, kɛ̀ dìmɑrì kó mɛokùmɛ̀ mbo mɛ́tìrì mɛ̀wɛi kɛ̀ di cɛ̃́ɛ̃́kù bo mɛ́tìrì mɛ̀kuɔ̀.

¹⁶Kòo dɔɔ̀ kɛ́utɛ́ kɛ̀ dɛ̀ɛ nɑɑ́ disɔɔwũɔ̃̀ kó yɛtɛitiyɛ̀ yɛ̀dɛ́yɛ̀ kɛ́ yɛ̀ òó nyɛsɑ̃ǹkɛ̀ yómmɛ̀, kɛ̀ dɛ kó yɛtɛitiyɛ̀ okùmɛ̀ mbo mɛ́tìrì mɛ̀dɛ́mɛ̀ nɛ̀ dikéè bɑ́ dì.

¹⁷Dɛ kó difɔ̃nkúò kòo dɔɔ̀ disɔɔwũɔ̃̀ kó mɛfĩmmɛ kɛ́ mɛ̀ sɛ̀u mmɛtɛ̃mɛ̀, bɑ́ dìì tɛitirì ĩ́nkɛ̀ mɛ̀yiekɛ̀ mɛ̀yiekɛ̀.

¹⁸Kòo sɛu ndɛ kó yɛtɛitiyɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀ icuɔ́ ìdɛ́ì kɛ́fitɛ́ kɛ̀ dɛ̀ ndònnɛ̀ yɛtebɛ bɛ̀ tu yɛ̀ kèdènɑ́tì.

¹⁹Kòo yíɛ́ sɔɔ́ ndɛ kó yɛtɛitiyɛ̀ yómmɛ̀ yɛtɛyɛ̀ kɛ̀ yɛ̀ ndònnɛ̀ mutepóó mbɛ̀ tu mù díísì kɛ̀ yɛ okùmɛ̀ mbo mɛ́tìrì mɛ̀dɛ́mɛ̀.

²⁰Dɛ kó yɛtɛitiyɛ̀ mɛfĩmmɛ sɛ̀u yɛ̀ɛ̀ ĩ́nkɛ̀, kɛ́dɔɔ̀ kɛ̀ dɛ̀ ndò nyɛbìɛ̀ nkɛ́fitɛ́. Kɛ̀ bɛ̀ɛ yɛ̀ kpɛ̃ ndisɔɔwũɔ̃̀ kɛ́fitɛ́ kɛ̀ dɛ̀ ndò nyɛtebɛ bɛ̀ tu yɛ̀ kèdènɑ́tì, kɛ́mbo sikɔusìdɛ́ bɑ́ kùù cuɔ́ ĩ́nkɛ̀.

²¹Kòo deè kɛ́ yɛ̀ còńnɛ́ ti Yiɛ̀ nKuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kó kuhɑ̃̀nhɑ̃̀nkù ììkɛ̀, dii nkubɑkù yoú ditɛrì kucɑ̃̀nku, kɛ́yú kuyoú kpɛri kɛ dɔ̀: Ti Yiɛ̀ nKuyie nkpénkùnko, kɛ́yú kucɑ̃̀nku kpɛri kɛ dɔ̀: Ti Yiɛ̀ nKuyie ntu muwɛ̃rímú.

²²Kòo sɔɔ́ diì tɛitirì ĩ́nkɛ̀ yɛtɛitiyɛ̀ tɛyɛ̀ kɛ̀ yɛ̀ ndò mmutepóó. Mɛm̀mɛ bɛ̀ dèèmɛ̀ yɛsɑ̃ǹkɛ̀ kó mutɔ̃mmú.

²³Kɛ̀ Idɑmmuu dɔɔ̀nɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀ kunɑnkú pɛ̃kùkù mɑkù, kɛ̀ ku pɛ̃kùmɛ̀ mbo mɛ́tìrì mɛ̀nùmmù, mɛcómmɛ̀ mɛ́tìrì mɛ̀dɛ́mɛ̀ nɛ̀ dikéè. Kɑ̀ɑ bo kù bennɛ́ kɛ́fitɛ́ dɛ̀ mbo mɛ́tìrì tɛpíítɛ̀ nɛ̀ mɛ̀nùmmù.

²⁴Kɛ̀ bɛ̀ɛ kpɛ̃ ndɛ kó kunɑnkú bìɛ̀ nkɛ́fitɛ́, kɛ̀ dɛ̀ ndò nyɛyɑɑ̀, kɛ́mbo bɑ́ wèè mɛ́tìrì miɛkɛ sipísìdɛ́, mɛ́tìrìbɛ̀ tɛpíítɛ̀ nɛ̀ bɛ̀nùmmù bɛmbɛ miɛkɛ, dɛ kó kunɑnkú nɛ̀ dɛ kó yɛyɑɑ̀ mbɛ̀ do dɛ̀ wɛ̃nnɛ́ kɛ́utɛ́nɛ̀ dii sɔɔwũɔ̃̀ mɑ́ɑ̀ ndi.

²⁵Kòo di ndɔɔ̀nɛ̀ inɑ̀ɑ̀kɛ tɛpíítɛ̀ nɛ̀ ìdɛ́ì, kɛ́ ì còńnɛ́ kɛ̀ ìtɑ̃ɑ̃ti nwetí kubɑkù yoú bíɛ́kɛ̀, kɛ̀ ìtɑ̃ɑ̃ti wetí diyiè yìɛ̀ní kɛ̀ɛ̀ bíɛ́kɛ̀ kɛ̀ ìtɑ̃ɑ̃ti wetí kubɑkù cɑ̃̀nku, kɛ̀ ìtɑ̃ɑ̃ti wetí diyiè tɑɑ̀ kɛ̀ɛ̀ bíɛ́kɛ̀, kɛ̀ i fɔ̃̀ bíɛ́kɛ̀ mɑ́ɑ́ dɛ cuokɛ̀. Kɛ̀ bɛ̀ɛ cɔ̃nnɛ́ dɛ kó kunɑnkú i ĩ́nkɛ̀.

²⁶Kɛ̀ ku bìɛ̀ ncɛ̃́ɛ̃́kù mɑ̀nnɛ̀ tɛnɔ̀ùtɛ̀ kó mɛpɛ̃kùmɛ̀, kɛ yɑɑ nkɛ dò mmutepóó. Kɛ̀ bɛ̀ ɑntɛ́ ku bìɛ̀ nfɛbòòfɛ̀ kpɛyɛ kɔ̃mɛ, kɑ̀ɑ kù píɛ mmɛniɛ, mɛ̀ mbo dítìrìbɛ̀ sikɔupípísìni (80000).

²⁷Kòo dɔɔ̀nɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀ sinɑɑsɛ̃ĩ́ tɛpíítɛ̀, bɑ́ tɛ̀ kɛ̀ tɛ̀ mmɔkɛ mɛokùmɛ̀ mɛ́tìrì mɛ̀dɛ́mɛ̀. Kɛ̀ mɛpɛ̃kùmɛ̀ mmɛ mmɑ, mɛcómmɛ̀ mɛ́tìrì òmɑ́ɑ̀ nɛ̀ dikéè.

²⁸Bɛ̀ do sì dɔ̀ɔ̀ kɛ́munnɛnɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀ ndi, kɛ́tɔ̃nnɛ́ ipɑ̀ɑ̀ti.

²⁹Kɛ̀ bɛ̀ɛ dɛ̀ kpɛ̃ ndisɔɔwũɔ̃̀ kɛ̀ dɛ̀ ndò nyɛcìrícìrɛ̀ nɛ̀ inɑ̀ɑ̀kɛ nɛ̀ bɛĩ́nkɛ̀mbɑ̀rìbɛ̀. Dɛ kó dɛnɛnnɛ̀ dɛtɑ̃ɑ̃ti dɛndɛ bɑ́ dɛ̀ kɛ̀ dɛ fũ̀ɔ̃̀ mmɔkɛ ditɑ̀rì, kɛ̀ bɛ̀ɛ sì cɑ́tínnɛ́ tisɑ̃tì dɛ ĩ́nkɛ̀ nɛ̀ dɛ fũ̀ɔ̃̀.

³⁰Bɑ́ tɛ̀ɛ̀ nɑɑsɑ̃ntɛ̀ kɛ̀ tɛ̀ mmɔkɛ yɛcɛ̃̀ɛ̃̀tiyɛ̀ yɛ̀nɑ̀ɑ̀ nɛ̀ yɛbɑ̀kɛ̀ yɛ̀ɛ̀ pĩ̀ńnɛ̀ imɑ̀nkɛ ìnɑ̀ɑ̀ bɛ̀ dɔ̀ɔ̀nɛ̀ yɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀, kumɑ́tìdɔú pĩ́nnɛ̀ yɛ̀ɛ̀ cɛ̃̀ɛ̃tiyɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ wɛ̃ nkɛ utɛ́ kɛ tú disɔɔwũɔ̃̀ mɑ́ɑ̀.

³¹Kɛ cɔ̃nnɛ́ dɛ̀mɑrɛ̀ tɛ miɛkɛ kɛ̀ dɛ̀ ntɔ̃nkɛ kɛ tɛ̀ dònnɛ̀, kɛ tɛ̀ sèńtɛ́ mɛ́tìrì kó dikéè, kɛ̀ bɛ̀ɛ cirimɛ dɛ nùù bɛ̀ níí bo nɑ mɛ̀ɛ̀ kpɛ́í nkɛ́tɔ dɛ̀ɛ̀ dò ncírícírí kɛ̀ di pɛ̃kùmɛ̀ mbo sɑ̃ntimɛ́tìrì sipísìyiekɛ̀ nɛ̀ mɛ̀nùmmù kɛ̀ bɛ̀ɛ dɛ̀ kerí.

³²Kɛ̀ dɛ kó yɛcɛ̃̀ɛ̃̀tiyɛ̀ yɛnɑ̀ɑ̀ mbo tɛnɑɑsɑ̃ntɛ̀ fũ̀ɔ̃̀. Kumɑ́tìdɔú kùù yɛ̀ pĩ̀ńnɛ̀ kɛ̀ kù tɑ̀unɛ̀ tɛnɑɑsɑ̃ntɛ̀, kɛ̀ tɛ cɛ̃̀ɛ̃̀tiyɛ̀ cómmɛ̀ mbo bɑ́ dì sɑ̃ntimɛ́tìrì sipísìyiekɛ̀ nɛ̀ mɛ̀nùmmù.

³³Bɛ̀ do yɛ̀ dɔ̀ɔ̀ kɛ̀ yɛ̀ ndònnɛ̀ tɛkpɑ̀rìnɑɑsɑ̃ntɛ̀ kpɛyɛ ɔ̃ ndòmmɛ̀ mmɛ, kɛ̀ dɛ̀ nwɛ̃ ndɛ kó ticɛ̃̀ɛ̃̀titì nɛ̀ dɛ kó idɑbí nɛ̀ dɛ kó yɛdɔ́ idɑbí tũɔ̃́ yɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ wɛ̃ nkɛ utɛ́ disɔɔwũɔ̃̀ mɑ́ɑ̀.

³⁴Yɛbɑ̀kɛ̀ yɛ̀nɑ̀ɑ̀ imɑ̀nkɛ kpɛyɛ kɛ dɛ̀ wɛ̃nnɛ́nɛ̀ tɛnɑɑsɑ̃ntɛ̀ kɛ utɛ́ disɔɔwũɔ̃̀ dimɑ́ɑ̀.

³⁵Kɛ̀ kukɑ̃kú mɑkù mbo bɑ́ tɛ̀ɛ̀ nɑɑsɑ̃ntɛ̀ bìɛ̀, kɛ̀ ku cómmɛ̀ bo sɑ̃ntimɛ́tìrì sipísìdɛ́ nɛ̀ mɛ̀nùmmù kɛ fitɛ́. Kɛ̀ tɛ̀ mɔ̀kɛ yɛbɑ̀kɛ̀ kɛ̀ yɛ̀ wɛ̃ nkɛ utɛ́ disɔɔwũɔ̃̀ mɑ́ɑ̀.

³⁶Kɛ̀ bɛ̀ɛ dɔɔ̀ tidɑbɛɛtì tipíìtì kpɛti, nɛ̀ yɛbɑ̀kɛ̀ ĩ́nkɛ̀ tifèntì kɛ̀ tì ndònnɛ̀ bɛĩ́nkɛ̀mbɑ̀rìbɛ̀, nɛ̀ yɛcìrícìrɛ̀, nɛ̀ tipuonti, kɛ mɛ nyĩ́ kɛ́cɑ́tíncɑ́tínnɛ́ tisɑ̃tì kɛ́fitɛ́.

³⁷Dɛ kó sinɑɑsɛ̃ĩ́ tɛpíítɛ̀ bɛ̀ do sì dɔ̀ɔ̀ kɛ̀ sì ndòmmu, bɑ́ tɛ̀ kɛ̀ tɛ̀ nwɛ̃ nkɛ utɛ́nɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀ mɑ́ɑ̀, kɛ mɑ̀ simɔu kɛ dò nsimɔu.

³⁸Kɛ̀ bɛ̀ɛ deè kɛ́dɔɔ̀ disɔɔwũɔ̃̀ kó inɑnkɛ́ tɛpíítɛ̀, bɑ́ kù kɛ̀ ku cómmɛ̀ mbo mɛ́tìrì mɛ̀dɛ́mɛ̀ bɛ̀ bo nɑ kɛ́ɑ̃nnɛ́ bɑ́ kùù miɛkɛ dítìrìbɛ̀ tɛkɔupíítɛ̀ nɛ̀ sikɔusìkuɔ̀ (1600). Kòo cɔ̃nnɛ́ dɛ kó inɑnkɛ́ sinɑɑsɛ̃ĩ́ ĩ́nkɛ̀ bɑ́ tɛ̀ kùmɑ́ɑ̀.

³⁹Ò dèè mɛm̀mɛ kɛ́cónnɛ́ sikpɑ̀rìnɑɑsɛ̃ĩ́ sìnùmmù ti Yiɛ̀ nKuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ bɑkù yoú, sìnùmmù tɔù kucɑ̃̀nku, diyiè yìɛ̀ní kɛ̀ɛ̀ bíɛ́kɛ̀ kɛ́ĩ́nnɛ́ kunɑnkú diɛkù ti Yiɛ̀ nKuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ diyiè yìɛ̀ní kɛ̀ɛ̀ bíɛ́kɛ̀, kɛ́tɔ́ɔ́nnɛ̀ ti Yiɛ̀ nKuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀.

⁴⁰Idɑmmu dɔ̀ɔ̀ dìì mɔ̀nnì yɛnɑɑbɔ, nɛ̀ tikɑ̃penti, nɛ̀ yɛbɔ bɛ̀ yó mmɛ́ínɛ̀ yɛ̀ mɛyĩ̀ĩ̀. Mɛm̀mɛ ò dèèmɛ̀ Sɑdomɔɔ do yɛ̃ nwèe dɔɔ̀ tìì nɛntì ti Yiɛ̀ nKuyie ncĩ́ɛ̃̀tɛ̀ kpɛ́í. Tìì tú:

⁴¹Yɛmɑ́tìsɑ̃ǹkɛ̀ yɛ̀dɛ́ɛ̀ nɛ̀ yɛtɛitiyɛ̀ yɛ̀dɛ́ɛ̀ bɛ̀ yóó sɛu nyɛ̀ɛ̀ yómmɛ̀ mɛsɔɔfĩmmɛ yɛtɛitiyɛ̀ ĩ́nkɛ̀.

⁴²Nɛ̀ bɛ̀ do dɔ̀ɔ̀ dɛ̀ kɛ̀ dɛ̀ ndò nyɛtebɛ bɛ̀ tú yɛ̀ kèdènɑ́tìbɛ̀ kɛ́mbo sikɔusìnɑ̀ɑ̀, kɛ̀ bɛ̀ɛ dɛ̀ cɑ̀tínnɛ́ mɛsɔɔfĩmmɛ sɛu dɛ̀ icuɔ́ ìdɛ́ì kɛ́fitɛ́.

⁴³Sinɑɑsɛ̃ĩ́ tɛpíítɛ̀ nɛ̀ dɛ kó yɛbɔ yɛ̀ɛ̀ cɔ̃mmú si ĩ́nkɛ̀ tɛpíítɛ̀.

⁴⁴Kunɑnkú diɛkù nɛ̀ disɔɔwũɔ̃̀ kó inɑ̀ɑ̀kɛ tɛpíítɛ̀ nɛ̀ ìdɛ́ì, kù cɔ̃mmú ìì ĩ́nkɛ̀.