1Tie, miridai ila uke la amarikong Stiven ga ugama, “Iro urio ties la novuremeng o, atabo tiesmeng migat o karuk, a?”
2Amarikong gare ro pa upulo Stiven ga ugama, “Mimi papap tuam ga mimi irap tuam, miptang. Tinan ea buang Abraham la unama na kimanam Mesopotamia ga tale kan ula na taun Haran. Morowa la amaning kukunim gano ga lalabie ila kani la betong ai Abraham.
3Ga aulo Morowa Abraham gare ro, ‘Onolaing urio kimanam nung ga butamat nung ga nala na urio kimanam la eba nosingtala.’
4Tie, tiesong Morowa gare ro, are ratmat ga oulai Abraham kimanam ang gar ma Kaldiap ga ula na taun Haran ga unama tie. Pa tubiat na tara la uvara ra ira ang Abraham, alagiong Morowa ga muo unama na urio kimanam ieng Iudaia, titot la mime mionama una.
5Pa na irie tara la tale ka uala Morowa tatak it nap ba o kimanam aun Abraham, meba kimanam ba ang migat. Karuk kan migat. Ga na iriro tara la tale ka amaning Abraham poi. Pa uaramo Morowa ties o mida ga aulo Abraham gare ro, ‘Tubiat eba talang urio kimanam noun, ga urio leba kimanam ba nung migat. Ga leba naving, eva eba iot urio kimanam maiong garip maiam eap nuam.’
6Morowa la aulo Abraham gat gare ro, ‘Gar ma eap nuam tubiat leba mela ga maionang na kantri maiong non garip ga eba betmeng gare teip mila kibangam. Ga mirie non garip la eba makirarameng ga eba ila puoieng ira ma 400 ma karaip ga ebat man ubimeng gare inamaniap o ubi agarit ga eba tale omela uniap.
7Pa tubiat la eba tabum miruo inamaniap na ties la makosarmeng miriro inamaniap ga betmeng gare inamaniap o ubi agarit.’ Ga tubiat gar ma lop mim la eba omaiolaing urie kantri ga eba mumaiong lotumeng me toi na urio pianam.
8Ga aulo Morowa Abraham meba akasauang gare kaguma o mida ila kani la namo alang Morowa aun. Ga tubiat la betong poi ang Abraham, bonim a Aisak, ga na gamin o la Abraham la akasauong Aisak. Ga tubiat Aisak la betong ira ang Iakop. Ga Iakop la betong ira maiang manaburuan ga narain ma eap buam onim Israel.
9“Tie, ira Iosep kabirana ma miruo 12 ma eap nuam, ira ang la naong maset aime, are ratmat ga papap am mila kakanim la kiram dalap ma maset aime. Are ratmat ga asagameng maun non teip o uniap ma pagap. Ga miruo teip la alagimeng me na kantri Isip. Pa Morowa la unama ga Iosep ga man uale abuo.
10Eva, papot o giginanim la betieng ira, pa Morowa la agaulie Iosep iro urio giginanim ga unama maset. Ga ualo Morowa agat ula muru aun Iosep ga ume akosar tavuk ila mumuri. Are ratmat ga orong onim na kantri Isip, meiva Fero la mitara naong aime ga uabua kaguma ira Iosep ga betong natauan gavaman la ume uale bo kantri Isip, ga ume uale mabuo pagap ganam na luguan ang orong.
11“Urie, tubiat abage ula kanu la betieng na mirie ra napup ganam na kantri Isip ga una kantri Kenan, ga teip ga magaulap la maiavio giginanim ula kanu migat. Ga eap buam la man osinmeng parak, pa karuk o parak.
12Pa Iakop la upto urio ties la namo ame parak la iot na kantri Isip. Ga masagaong eap buam ga mela namara Isip ga mela osaumeng parak.
13Ga tubiat la no ra urio parak, urie inagat mela Isip a lama narain tara. Na iruo tara la maulo bat Iosep papap am mila kanim a la irie tatak papa maiang. Ga Fero irie gat la mait bat numeilup am Iosep.
14Tie, osagaong Iosep ties ga ila na kantri Kenan ga marikong aime mamo ang ga mirier numeilup am ganam meba mumaiong na kantri Isip. Uvas ma miruo teip ga magaulap la puoieng gare 75.
15Are ratmat ga Iakop ga numeilup am la mumaio na kantri Isip. Ga man unama ka Iakop tie ga tubiat bat ga uvara. Ga maiavia tongan me na pianam Sekem onim Israel ga memua na una tie. Isik una la ut na pianam Sekem, irie la ut na kimanam maiong garip onim Hemo, pa asouong Abraham irio nap o kimanam maun lop am. Ga tubiat miruo 12 ma eap buam Israel, mirie gat la man maionama ka Isip ga tubiat la mevara ga memuam na iruo una.
17“Tie, tiesong Stiven are ratmat ga ina olaklagarong ties, ga ugama, ‘Tinan Morowa la okosarong ties o mida me aun Abraham. Ga tubiat la aipmeng ara papot ma karaip ga mulinim o urio ties o mida la kagarat ara la namo betieng, ga gar onim Israel la mitara papaluaip ga kakani migat, pa papot ma la man maionama ka na kantri Isip.
18Ga na iriet tara, non migana la tale ait Iosep la betong gare orong onim Isip.
19Ga iruo orong la tale kan uale maset mabuo eap buam ga namo makiraraang migat. Ga uabu maimai ula mamaranu ga maulo Israelip meba magomeng tatak lop maiam meba meving.
20“Urie, na iriet tara la avarangeieng non magabun tatak kulot, bonim a Moses. Irie kulot ila mumuri maset na irap a Morowa. Pa mamo ang ga naga ang la uliale abuo na luguan liang, puoieng ira ma naien ma ulangip.
21Pa tale uliale tigit abuo a tara ila laklage na luguan liang. Are ratmat ga alagieng naga ang ga iabua lavie. Pa poi ang Fero ula magabun la alagieng ga uiale abuo gare poi iang migat.
22Ga na tara la man kakani ra Moses, asingmaiala ma mirier agarip mila murum onim na kantri Isip, ga irie migana ila ngangasong o ties ga ubi.
23“Urie, tubiat la amaning ara Moses 40 ma karaip ga man agatong gare ro: ‘Tuga tala magimarang migap tuam, mirie inamaniap onim Israel.’
24Ga ula lavie, pa agimaong non migana onim Isip la avitong non migana onim Israel ga man akiraraong kan maset. Are ratmat ga ula Moses ga agaulie iruo migana onim Israel ga upula iruo tavuk ila kire me aun iruo migana onim Isip ga unamua ga uvara.
25Na irire tara agatong Moses gare ro, ‘Agimameng ara inamaniap onim Israel tavuk tuang, ga eba agatmeng Morowa la naong meba ina malagiang na kilan tuo.’ Agatong Moses are ratmat, pa tale arakimeng iruo paga.
26“Urie, kalup la ina unum ga ula ga leup teipien onim Israel la man nelinam. Ga namo leratang iro danunumiap meba betliong un namurit dalap. Are ratmat ga ugama, ‘Maptang! Mamet namurit olabuan! Memani ga man nekaromala ga man tekiraramang kan?’
27Pa iruo migana la man akiraraong migan ang la aduong Moses me kakaliat. Ga ulo me ira Moses gare ro, ‘Aga la noabu meba nake me palam gare migana ila uke, ga Ias meba avuvutnaling tavuk pang?
28Timoi la nunamua migana onim Isip ga uvara. Ga aret tiruo titot la nuga ina tonanamung meba taving, a?’
29Pa upto Moses urio ties ga mitara urau ga oulai kantri Isip ga igoong ga ula unama gare migana ila kibange na kantri Midian. Unama na irie nap ga magiong. Urie, tubiat la levarangaieng kuala ang narain kulen.”
30“Urie, 40 ma karaip la aipmeng ara, ga ula betong na kimanam la karuk ma inamaniap, kagarat ai pugama Sinai. Ga agimaong non angelo la unama tapma na kit la betieng iro kuguom la ame sisirip la suameng.
31Pa ogimaong Moses urio kit ga turupuaba ga agatong papot me iruo paga la betong. Ga namo maset agimaang man paga la betong iro uro kuguom. Are ratmat ga unum ga ula kagarat, tie upta nivunama a Ila Kani la tiesong.
32Turuo Morowa maiang eap nuam. Turuo Morowa ang Abraham ga ang Aisak ga ang Iakop. ‘Tiesong Ila Kani are ratmat ga didirong Moses ga urau meba ogimaang.’
33Urie, aulo Ila Kani Moses gare ro, ‘Urio kimanam titot la dusnung ubuo, turuo gat la tunama, are ratmat ga uro kimanam la puaru. Are ratmat ga maviknang kibap nuo ga nabum toma.
34Naptang! Ira ma inamaniap tuam, magimarung ara la mime makirara na kantri Isip. Ga tupto ra nulibap maiong, ga ngitngit la mime maiavio. Are ratmat ga terunie ga muruo lourup meba ina malagirang na miruo giginanimup, meba maionang maset. Are ratmat ga naptang, titot tuga nosagarang, meba ina teriginang me na kantri Isip.’
35“Tie, iriro Moses, tinan la maialam Israelip ibup ma ira a ga megama, ‘Aga la noabu meba nunuo ba le nake me palam gare migana ila uke, ga Ias meba avuvutnaling tavuk pang?’ Pa agatong Morowa, ‘Iruot Moses la eba betang migana ila uke maiang Israelip ga eba ina malagiang una giginanim la ialo kantri Isip maun ga mela na pianam la man maionama eap maiam tinan.’ Are ratmat ga asagaong Morowa angelo ga betong na urio kuguom la ame sisirip la suameng, ga upta Moses Morowa la man tiesong aime. Ana iruo tavuk, ualo Morowa urio ubi aun Moses.
36Are ratmat ga ina terigiong Moses ga ula na kantri Isip ga makosarong non ara pagap o kukunim ga kagup onim na panbinim. Ga ana iruo tavuk la malagiong eap buam ga omaiolai kantri Isip ga mumaio. Ga man makosarong Moses non pagap o kukunim ga kagup onim na panbinim na tara la menum na Pirom Ula Taktogu ga man menum tapmat na kimanam la karuk ma inamaniap una, muio puoieng ira ma 40 ma karaip.
37“Tie, iruo Moses, iriet tubiat la aulo gar onim Israel gare ro, ‘Tinan la touabu Morowa ga turuo unuli ming, ga aret tiruo tubiat eba abung kaguma ira a noba migana kabirana ma papap mim meba irie ba unuli maiang gare kan turuo.’
38Tubiat nebolameng eap buam na kimanam la karuk ma inamaniap una, ga irirot Moses la unama ga mirie. Ga ula nakap bo kavinama Sinai ga ualo angelo ties aun. Ualo ties ang Morowa, uriro ties ang Morowa la ame ninimiap ga irie la ualo urie ties buun.
39“Pa eap buam la tale kan nameng meba omeuluan ties ang. Karuk. Oguekmeng ties ang ga marigimeng agarip maiam ga nameng maset meba ina terigimeng me na kantri Isip.
40Are ratmat ga na tara la man unama ka Moses bo kavinama, amelo Eron, ‘Naptang, iruo Moses, papa nuang la bulagiong ga obulai kantri Isip ga mubuo, irie la ula nakap bo kavinama Sinai ga man paga la betong ira a, iruo la tale abit. Are ratmat ga akosarbuong morowa ba o kakarabunim, meba ake me bulam ga terigibuong me na kantri Isip.’
41Urie, ouluan Eron ties maiong ga akosarmeng non paga gare uniap a non bulmakau ila kubama, ga meiva iruo paga namo irie morowa maiang. Ga maialo kamniap ula kanu aun iruo paga la akosarmeng ma kilalap ma ga man temeba aime ga lotumeng me ai.
42Are ratmat ga ualo Morowa ibunam a ira ma ga uairam ga lotumeng me mai pagap na panbinim gare efan ga ulang ga maralaip ga non gat pagap. Ira iruo tavuk maiang eap buam, umir maiong unulip na Babam ula puaru la tiesieng gare ro, “‘O mimi gar onim Israel, na tara la maionama ma 40 ma karaip na kimanam la karuk ma inamaniap, minamuam papot ma nganeip ga makosarming non ara non ara kamniapup. Pa tale kan okosarming urio kamniap me toun. Karuk kan migat.
43Ga merilia luguan a Sel ang morowa o kakarabunim, meiva Molok ga muranama o marala, urie morowa o kakarabunim Refan. Liruo li muranapien la lekosarming meba lotuming me li. Met iriro muana, eba mipukugtara na pianam ming, ga eba mila mionang kakaliat maset na kimanam kagarat u kantri Babilon ga eba mila mionang na napup tomat.’
44“Tie, aulo Ila Kani Moses, ‘Neriling luguan ila kani o lotu a sel gare ro.’ Ga asinguala a Muranama a ga aulo a tavuk o ukosar a iruo luguan a sel. Ga ira iruo tavuk la ameuluan Muranama ang Ila Kani ga merilia iruo luguan a sel. Na iriro luguan a sel la ame mirikbuom ma 10 ma maimaiap am Moses, na tara la maionama eap buam na kimanam la karuk ma inamaniap una.
45Pa eap buam la akosarmeng iruo luguan a Sel, la mevara ra. Ga lop maiam miruo eap buam la amela iruo luguan ila kani o lotu a buruma na kilalap ma. Ga Morowa la man uke maime eap buam ga man makalameng non garip ma inamaniap ga tubiat Iosua la uke maime ga malagiong ga mumaio una urio kimanam. Na irie tara la maiavia iruo luguan a sel ga muo puoong na tara ang orong Devit.
46Tie, iriro orong Devit la abouvara Morowa. Are ratmat ga amarikong Devit Morowa meba airang ga akosarang luguan ba ang Morowa ang Iakop meba onang ana.
47Pa irie kan la tale akosarong. Karuk. Pa tubiat poi ang Devit, orong Solomon la akosarong luguan ang Morowa.
48Pa luguan la akosarmeng inamaniap, Morowa nakap migat la tale kan ume unama ana. Karuk. Are unuli Aisaia la tiesong na Babam ula puaru gare ro,
49“‘Ila kani la ugama, “Panbinim ga kimanam ga mirier pagap ganam, turuo kan la makosartung. Panbinim, urie nunamap tung la tunama una. Pa kimanam, urie pianam tung la tuabuam kibap tuo nakap ubuo. Tie, miga akosarming man luguan meba tonang ana? Uriro pianam la puoieng ira ruo meba tonang, karuk kan a migana ba la puoong meba akosarang nap ba tuang me aganuliap.’”
51Tie, maulo Stiven kaunselip gare ro, “Ila Kani la tiesong gare ro, pa mitara naming aime iro luguan. Atabo agatming la miga tume ties kirat aime iruo luguan ila kani o lotu, are ratmat ga tomiabu na ties? Mitara mime pringesnges! Tale mime mialam ibup mi ira tavuk ila kire gare teip la tale ameit Ila Kani! Ga kigip mi la tale nameng meba meptang ties ang Morowa! Busit la mime nekaromila ga Muranama Ila Babai! Migat ara, mime akosar iruo tavuk garet tie la mime akosar eap mim.
52Man unuli tinan la unama ga tale kan akosarmeng eap mim tavuk ba ila kire ira a? Mirier unulip ganam! Mime menamuam non unulip kabirana ma la mime ties a Migana ila puvuvui ang Morowa la eba muong. Ga tubiat na tara iruo Migana ila puvui la muo, mialam ibup mi ira a ga minamua ga uvara.
53Miptang! Ira mi, Morowa la maulo angelop ga maialo maimai ang miun, pa mimi kan la tale omiuluo urio maimai.”
54Urie, tiesong ara Stiven gare ro ga miruo kaunselip la mepto ties ang ga papamnam dalap ma kan kirat. Ga man agimameng ga mangararekmeng logip ma.
55Pa kukunim ang Muranama Ila Babai la dakieng na dalap a Stiven, ga man ui maranit me na panbinim ga agimaong Morowa la amaning urier kukunim gano ga lalabie ula kanu. Eva, agimaong Iesu la dusong na kilan ila lamige ang Morowa.
56Ga ugama, “Miptang! Ogimarung panbinim la inava ga Migana migat ang Morowa la dusong na kilan ila lamige ang Morowa!”
57Tiesong Stiven gare ro, ga miruo teip la tale iga meptang urio ties ang. Are ratmat ga kukupmeng maranit ga maialuam kigip ma. Ga mirie ganam la iat temaiara ga ibirmeng ga mela umaiat a Stiven.
58Ga merana me lavie na taun, ga meiniam sakerip maiam mirie teip la alagimeng na ties meba avuremeng ma tadasip ga maiabuam kagarat mai kibap a non kubama, bonim a Sol. Ga man avuremeng bat ma tadasip.
59Pa na tara la man avuremeng ka miruo teip Stiven ma tadasip, okosarong marik gare ro, “Ila Kakani Iesu, anala muranama ruo.”
60Tiesong gare ro ga lekofong dadebipien a me na kimanam ga marikong maranit gare ro, “Ila Kakani, baraba nupulo uriro kirinim maiong.” Tie, tiesong it Stiven gare tiro ga uvara.
