Text copied!
CopyCompare
God-Waŋarrwu Walŋamirr Dhäruk - Luk

Luk 9

Help us?
Click on verse(s) to share them!
1Ga waŋganymirrnydja waluy ŋayi Djesuy ḻuŋ'maraŋala nhanŋuwuy ŋayi ŋunhi 12-nhan malthunamirriny walalany, bala ŋayi gan ganydjarrnydja gurrupara walalaŋgal, märr walal dhu ga ŋunhi ŋuriŋiyiny ganydjarryuny nhanukal dhawaṯmaraman ŋunhi wakinŋunhan birrimbirrnha malaŋuny, ga bitjandhi bili walal dhu ga ŋunhi walŋakuman yolŋunhany walalany rerriŋurnydja.
2Bala ŋayi gan dhunupan djuy'yurra walalany lakaranharawnha God-Waŋarrwalaŋuwuynha rombuy, ga ḏukmaranharaw yolŋuwnha walalaŋ rerrimirriwnha mala.
3Ga bulu ŋayi waŋan walalaŋgal, “Yaka gäŋu dharpa gaṉdji'yunminyawuy, nhä mak ŋatha, nhä mak ŋula nhä rrupiya, nhä mak bathi rrupiyawuy, ga yaka gäŋu ŋula nhä mala bäythinyawuy girri'.
4Ga ŋunhi nhuma dhu bunany ŋula wanhaminy wäŋaŋur buṉbu-dharrwamirriŋurnydja, ga ŋuli nhumalaŋ dhu ŋula yol yolŋu wäthundja nhanukiyingalnydja ŋayi wäŋalil, nhumany dhu dhunupan marrtjin, bala nhinan ŋunhiliyin, ga yan bil-i-i ga ganan nhe dhu ŋunhiyi wäŋa.
5Ga ŋuli ŋayi dhu nhuŋu yolŋu yakany gumurr-ŋamathirr, nheny ganarrthula ŋunhiyiny wäŋa, bala ḏawaṯawayurra munathany' ŋunhiŋuwuyyiny wäŋapuy djalkiriŋurnydja nhokiyingal nhe bala yan marrtjin, märr walal dhu nhänhamirrnydja ŋulatjandhin.” Bitjarr ŋayi gan Djesu waŋanany walalaŋ. Bala walal marrtjinan.
6Marrtjinany walal gan ŋunhi wiripuŋulila wäŋalilnydja wiripuŋulila, lakaraŋalnydja marrtjin dhäwuny' yolŋuwalnydja walalaŋgal. Ga bitjarryi bili walal marrtjin ŋunhi yolŋunhany bawalamirrinhany walŋakuŋal.
7Ga balanyamirriyyi waluy yolŋu gan nhinan buŋgawany yäku Yarit* ŋuriki Galalipuywuny wäŋaw. Bala ŋayi ŋuriŋiyi buŋgawaynydja ŋäkula Djesuwalaŋuwuynydja dhäwu ŋunhi nhä mala ŋayi gan djäma, yurr dharrwathinan nhanukal ŋunhi guyaŋanhawuynydja, bili wiripuwurruynydja gan yolŋuy walal lakaraŋal yanbi ŋunhi Djonnha ŋunhi Ḻiya-ḻupmarahamirra yolŋu walŋathin rakunyŋura.
8Ga wiripuwurruy gan ŋunhi lakaraŋal yanbi Yilaydjan walalaŋ bunan. Ga walal wiripuwurruy gan yolŋuy walal lakaraŋal, yanbi ŋunhi djawarrkmirra yolŋu baman'ŋuwuynha walŋathin.
9Ga ŋayipiny ŋunhi buŋgawany Yarittja waŋan bitjarra, “Way Djonnhany ŋunhi yolŋuny ŋarra bili muka gupa-gulkthun rakunynha ŋayi, ga yolnha ŋayi dhikayiny yolŋu, ŋunhi ŋarra ga dhuwal ŋämany nhanukalaŋuwuy dhäwuny mala?” Bala ŋayi gan ŋunhi Yarittja mirithinan yan djälthin nhänharawndja nhanŋu Djesuwnydja.
10Yo. Bala ŋunhiwurrnydja ŋunhi 12-tja dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu walal gan gumurr-roŋiyinan. Bala walal gan Djesuwalnydja lakaraŋala ŋunhi nhaltjarr walal gan djäma. Bala ŋayi Djesuynydja garr'yurra walalany walalawuynhan yan wäŋalil yäkulil Bithdjaydalila.
11Ga ŋunhi walal yolŋuynydja walal ŋäkul, bala walal ḻarruŋala nhanŋu. Ga ŋayipiny walalaŋ Djesuny gumurr-ŋamathinan, bala ŋayi gan lakaraŋala walalaŋ God-Waŋarrwalaŋuwuynha rombuy, ga bitjarryi bili ŋayi gan ŋunhi walŋakuŋalyi rerrimirrinhany yolŋuny walalany ŋunhiliyiny.
12Ga ŋunhi ŋayi marrtjin waluny gulŋiyin, bala nhanŋu ŋunhi 12-tja malthunamirrnydja mala marrtjinan, bala walal waŋanan nhanŋu Djesuwnydja bitjarra, “Way! Djuy'yurra dhuwal yolŋunhany walalany, walal dhu marrtjin balan wäŋalila malaŋulil walalaŋgiyingal, ga bäyim walal dhu ŋatha walalaŋguwuy walal maranhuw, ga ŋula walal dhu wäŋa maḻŋ'maram walalaŋguwuy walal ŋorranharaw, bili dhuwandja wäŋa ŋayilpin' yolŋumiriwnha nhämiriwnha.”
13Ga ŋayiny Djesuny waŋan buku-bakmaraŋal bitjarra, “Nhumapi yan walalany maranhu-gurrupul,” bitjarr. Ga walalnydja ŋunhiwurryiny 12-tja yolŋu walal waŋan bitjarra, “Bäyŋun dhuwal ŋanapurr gi ŋula ŋathany ŋayathul ganany'. Goŋ-waŋgany yan napurr ga dhuwal ŋathany ŋayatham, ga märrma' guya, dhuwanna bili ga bilin. Nheny dhuwal djäl napurruŋ, napurr dhu marrtji ga bäyim ŋunha dharrwa ŋatha, märr napurr dhu maranhu-gurrupan bukmaknha yan walalany?” bitjarr.
14Bili dharrwan ŋunhi mirithirra yolŋuny walal, 5,000-nha ḏirramuwurrnydja, ga miyalkkurruwurrnydja dharrwayi muka yan, ga djamarrkuḻiny'. Bala ŋayi Djesuny waŋanan walalaŋ ŋurikiwurruŋguny ŋunhi malthunamirriwnydja mala nhanukiyingalaŋaw ŋayi bitjarra, “Waŋi walal dhuwali yolŋuny walalany, walal dhu nhinany malaŋura ga malaŋura ga malaŋura,” bitjarr.
15Bala walal marrtjin mala-gulk-gulkmaranhaminan ŋunhi yolŋuny walal malalila malaŋulil, nhinanan walal marrtjin bukmaknha yan.
16Bala ŋayi beŋuryiny Djesuynydja märraŋala ŋunhi goŋ-waŋganydja ŋatha ga märrmany' guya, bala ŋayi buku-garrwarthinan balan djiwarr'lila, bala ŋayi waŋanan buku-gurrparnydja ŋurikiyi ŋathawnydja God-Waŋarrnhan. Ga bakmaraŋal ŋayi ŋunhiyi ŋathany ga guya, bala marrtjin gurru'-gurrupara malthunamirriwala mala nhanukiyingalaŋuwal ŋayi, ga walalnydja marrtjin ŋunhi gurrupar ŋunhiwurrunhan ŋunhi yolŋunhan walalany.
17Ga bukmakthun walal marrtjin ŋunhi yolŋuynydja walal ḻukanany, ga yan bili ga maranhin walal warrpam'thurr yan. Bala walalnydja ŋunhi malthunamirriynydja walal marrtjin wapmaraŋala ŋunhi bäythinyawuynydja ŋatha malany ga guyany, ga bäythinyawuyyuny ŋuriŋiyi ŋathay muṉguyyuny dhaŋaŋguŋalnydja 12-nha bathiny.
18Waŋganymirrnydja ŋayi gan Djesu bukumirriyaŋala gänan, ga walalnydja nhanŋu ŋunhi malthunamirrnydja mala galki yan ŋunhiliyi. Bala ŋayi walalany dhä-birrka'yurra bitjarra, “Yolnha ŋuli ga ŋunhi yolŋuynydja walal lakaram ŋarranhany?” bitjarr.

19Ga walalnydja waŋan buku-bakmaraŋal bitjarr, “Wiripuwurruynydja ŋuli ga ŋunhi nhuna lakaram yanbi nhe Djonnha, ŋunhi Ḻiya-ḻupmaranhamirra yolŋu;* ga wiripuwurruynydja nhuna ŋuli ga ŋunhi lakaram yanbi nhe Yilaydjan yolŋu; ga wiripuwurruynydja nhuna ŋuli ga dhuwal lakaram bitjanna, yanbi nhe dhuwal be djawarrkmirra yolŋu baman'ŋuwuynha walŋathin dhiŋganhaŋura.”
20Ga bulu ŋayi dhä-birrka'yurr walalany bitjarr, “Ga nhumany ŋuli ga ŋunhi nhaltjanna guyaŋa, yanbi yolnha ŋarrany yolŋu dhuwal?” Ga ŋayiny Betany buku-bakmaraŋal bitjarra, “Nheny dhuwal ŋunhiyin yolŋu ŋunhi Walŋakunhamirra yäku Maŋutji-dhunupayanhawuynha, God-Waŋarrwuŋun djuy'yunawuy,” bitjarr.
21Bala ŋayi dhäŋur beŋuryiny Djesuynydja waŋanan walalany mirithinan yan ḏälyun dhärukthuny bitjarra, “Yakan nhuma dhu lakaram ŋula yolkalnydja yolŋuwal,” bitjarr.
22Ga dhäŋur beŋurnydja ŋunhi walal nhanŋu ḻundu'mirriŋuny mala bilin marŋgimirra, bala ŋayi Djesuny lakaranhaminan walalaŋgal, “Yolŋuny Gäthu'mirriŋu dhu ŋunhi mirithirra yan dhaŋga-ḏirryun. Walalnydja ŋanya dhu ŋunhi ŋurruŋu djirrikaymirriynydja yolŋuy walal, ga ŋurru-warryunayŋuynydja ŋaḻapaḻmirriy mala, ga rom-marŋgikunhamirriynydja mala; ŋapa-ŋurrkaman bala goŋ-gurrupanna bunharawnha murrkay'kunharawnha. Yurr ḻurrkun' dhu ŋunhi waluny djuḻkthurr, bala ŋayi dhu walŋathin dhiŋganhaŋurnydja.”
23Ga buluyi ŋayi Djesu waŋan bitjarra, “Ŋuli nhe ŋula yol yolŋu djäl ŋarrakuny malthunaraw, nheny dhu monhamirra nhunapinya nhe, bala nhe dhu ḻaw'maraman nhuŋuwuy nhe dharpany mälakmaranhawuynydja bala malthunna ŋarrakun.
24Ga ŋuli nhe djäl nhe dhu walŋakum dhuwaliyiny ŋunhi walŋanhany nhuŋuwuy nhe, nheny dhu yan baḏatjunna nhuŋuwuy nhe walŋany. Ga ŋuli nhe dhu ŋunhi walŋa gurrupanmirr ŋarrakuny, nheny dhu yan walŋathirra.”
25“Yo, ŋuli ŋayi dhu marrtji ŋunhi ŋula yolthu yolŋuy ḻuŋ'maramany buku-mangumany nhanukiyingallilyamany ŋayi, ŋunhi ŋula nhä malany dhuwalaŋuwuynydja munatha'wuynydja, ŋayiny dhu ŋunhiyiny bäyŋun märram yuwalktja walŋa ŋunhalnydja God-Waŋarrwuŋuny gurrupanawuy. Bala ŋayi dhu ga ŋunhiyiny yolŋu ŋunhalnydja dhärra yalalany goŋ-waŋaran, ŋula nhämiriwnha; bäyŋun ŋayi dhu ga walŋany nhina ŋunhalnydja galkiny God-Waŋarrwalnydja.
26Yo, ŋuli ŋayi dhu ga ŋula yol yolŋu gorany ŋarrakalnydja yäku-lakaranharay, ga ŋuyulkthirr ŋayi dhu ga ŋarrakuny dhärukku, ga ŋarrany dhu ŋunhi bitjandhi bili yan goriyi nhanŋuny ŋurikiyiny yolŋuw. Yo, yalalaŋumirrnydja ŋarrany dhu ŋunhi Yolŋuny Gäthu'mirriŋu buluyi roŋiyi räli beŋur djiwarr'ŋurnydja, ŋarrakiyingalaŋuwala Bäpa'mirriŋuwal djeŋarrayny'tja manymakthun, ga walalnydja dhu ŋunhi God-Waŋarrwuny dharrpalnydja dhäwu-gänhamirr mala ga malthurryi ŋarraku. Ga balanyamirriyyin ŋarra dhu ŋunhi ḻiya-dhumukthiny yolŋuwnydja walalaŋ, ŋurikiwurruŋguny ŋunhi walal ŋuli ga dhiyaŋ bala ŋarraku ŋathil ŋuyulkthirr.”
27“Märr-yuwalknha ŋarra nhumalaŋ ga dhuwal lakaramany. Wiripuny nhuma, ŋunhi nhuma ga dhärra dhiyal malaŋur, nhumany boŋguŋ bäyŋu dhiŋguŋ yänayiny, ŋany bäy ŋathil nhuma dhu boŋguŋ nhäŋu God-Waŋarrwu latju' dhika ŋunhi rom, manymak mirithirr.” Bitjarra ŋayi gan Djesuy lakaraŋalnydja.
28Ga wiripuŋuynha munhay waŋgany Djandi djuḻkthurr, bala ŋayi Djesuynydja gaḏaymara nhanŋuwuy ŋayi ḻundu'mirriŋunhany walalany ḻurrkun'nhany, Betanhany* ga Djayimnhany* ga Djonnhany, bala walal marrtjinan bukulila wäŋalil bukumirriyanharawnha.
29Ga ŋunhi ŋayi gan Djesu bukumirriyaŋalnydja, bala nhanŋu ŋunhi bukuny manymakthinan dhika wiripuŋuyinan, ga girriny' ŋunhi nhanŋu, mirithinan watharrthin dhika, djeŋarra'yinan.
30Ga balanyamirriy bili yan, bala maṉḏany märrmany' yolŋu maṉḏa Mawtjitjtja* ga Yilaydjany* maḻŋ'thurra, yurr djiwarr'puyyu ŋunhi baḏayalayny'tja ga djeŋarrayny'tja maṉḏa maḻŋ'thurr, bala maṉḏa gan ŋunhi dhärranany galkin yänan nhanukal Djesuwala, ga lakaranhaminany walal gan ŋunhi ŋunhiŋuwuynha walupuynydja ŋunhi ŋayi dhu dhiŋguŋun ŋunhala Djurutjalamnha wäŋaŋur, ga ŋuliwiyakiyin boŋguŋ ŋunhi nhanukalaŋuwurra dhiŋganhawurrnydja warrpam'nha dhu dhawar'yurra nhäny mala ŋunhi ŋayi nhanŋu ŋäthil God-Waŋarryu nhirrpar.
32Ga walal Betany, Djayimdja ga Djondja ŋorranan walal gan yakurrnha. Ga ŋunhi walal bira'yurrnydja bala walal nhäŋala ŋanya Djesunhany wiripuŋuyinyawuynha rumbalnydja, dhärranany ŋayi gan dhika djeŋarran' wapthurra galumanyaŋnha, ga bitjarryi bili walal nhäŋalyi ŋunhi märrma'nhany yolŋunhany maṉḏany, maṉḏa gan dhärranany galkin yänan nhanukala Djesuwala.
33Ga yuṯa muka balaŋ maṉḏa bitjana ganarrthanhan ŋanya Djesunhany, bala ŋayiny Betany waŋanan nhanukal Djesuwalnydja bitjarra, “Way Garray! Manymaknha dhuwaliyiny, ŋunhi napurrnydja nhakun dhuwal dhiyal dhiyaŋuny bala. Napurrnydja dhu dhuwal ḻurrkun'nha warrawny'tja djäma, waŋganydja nhuŋuwuy, ga waŋganydja Mawtjitjku, ga waŋganydja Yilaydjaw.” Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi Betany waŋan, yurr waŋanany ŋayi gan ŋunhi guyaŋanharaynydja dharaŋanamiriwyun.
34Ga ŋunhi ŋayi gan baḏak yan Betany waŋan, bala ŋayiny yan dhunupan molnydja maŋan maḻŋ'thurra bala yan dhurrthurryurra walalany, ga walalnydja ŋunhi ḻundu'mirriŋuny mala nhanŋu Djesuwnydja ŋayaŋuny barrarinan mirithinan.
35Ga beŋuryiny ŋunhi maŋanŋurnydja rirrakaynydja gan dhawaṯthurr waŋanany bitjarra, “Dhuwaliyin ŋunhi ŋarrakuwuynydja Gäthu'mirriŋu, ga ŋarrakiyinguŋdhi yan ŋayi dhuwali gänaŋ'maranhawuynydja. Buthuru-bitjurra walal nhanŋu, bala yan märraŋun ŋanya walal gi dhäruktja.” Ga bitjarra ŋayi gan ŋunhi God-Waŋarrnydja waŋan walalaŋgal.
36Ga dhäŋur beŋuryiny ŋunhi ŋayi rirrakaynydja winya'yurr, bala ŋayipin gan waŋganynha Djesun yan dhärranany ŋunhiliyiny walalaŋgal. Ga walalnydja ŋuriŋiwurruynydja ḻundu'mirriŋuynydja walal nhanukal gan ŋayathaŋalnydja ŋayaŋuynha yänan, gayulnha walalawuynha. Yakan walal balanyamirriyyiny lakaranha ŋula yolkalnydja ŋunhi nhä walal gan nhäŋal, nhaltjarr gan maḻŋ'thurr ŋunhiliyi bukuŋur.
37Ga wiripuŋuynydja waluy walalnydja ŋunhi Djesuny ga ḻundu'mirriŋu walal nhanŋu ŋunhi ḻurrkun' marrtjin yarru'-yarrupthurra beŋurnydja bukuŋurnydja, bala ŋunhi dharrwan yolŋuny walal gumurr-waṉḏinany nhanŋu.

38Ga ŋayiny waŋganydja ḏirramu beŋuryiny malaŋur waŋan yatjurra Djesuwalnydja bitjarra, “Marŋgikunhamirr buku-djulŋi, walŋakuŋ ŋarraku dhuwal ḏirramuny gäthu'mirriŋuny. Nhäŋu ŋathil ŋanya ŋunha, ya ŋunha, ŋunhan bili ŋarraku waŋganynha yan yothuny walkurnydja.
39Wiripuny ŋanya ŋuli ga dhuwal yätjkurr birrimbirryu mokuywal ŋayathaman, bala ŋayi ŋuli ŋunhiyi yothuny ga yatjundja mirithirra, bala ŋayi ŋuli ŋanya ŋurrkamany munatha'lila, bala nhanukal ŋuli ga dhurrwarakurrnydja nhakun ŋälnydja-waṉḏirra. Bitjanna bili ŋayi ŋuli ga dhuwal buman yan rerrikmaraman, ga bäyŋu ŋanya ŋayi ŋuli ŋula ganarrthulnydja.
40Ga waŋan ŋarra dhuwal ŋunhi malthunamirrinhany mala dhiyakiyi wakinŋuw birrimbirrwu dhawaṯmaranharaw, ga walalany gan ŋunhi birrka'yurr dhawaṯmaraŋal gulkurun.”
41Bala ŋayi Djesuny waŋanan, “Nhä bili nhuma dhuwal? … märr-yuwalkthinyamiriwnydja mala? Baḏak yan nhuma ga dhuwal guyaŋany djarrpi'kum yan muka? Nhämunha'mirra ŋarra nhumalaŋ dhu dhiyalnydja nhina, galkundja nhumalaŋ? Nhäthan nhuma dhu märr-yuwalkthirrnydja?” Bala ŋayi Djesuny waŋanan ŋurikiyi bäpa'mirriŋuwnydja bitjarra, “Go gäŋun ŋanya rälin ŋarrakala dhuwaliyi gäthu'mirriŋunhany nhuŋuwuy nhe.”
42Ga ŋunhi ŋayi ŋanya gan bäpa'mirriŋuynydja gäŋal Djesuwalnydja, bala dhunupan ŋayiny ŋunhi ŋuriŋiyiny wakinŋuynydja birrimbirryu ŋurrkaŋala ŋunhiyi yothunhany balan munatha'lila, bala ŋayi gan ḏur'yunminan, ga dhäkurrnydja marrtjin ŋunhi ŋälnydja waṉḏinan. Bala yan ŋayi Djesuny dhunupan waŋanan dhawaṯmaraŋala ŋunhiyiny wakinŋunhany birrimbirrnha beŋuryiny yothuwalnydja. Ga dhunupan yan ŋayi ŋunhi yothuny walŋathinan, bala ŋanya ŋayi Djesuynydja gurrupara ŋunhiyiny yothunhany roŋanmaraŋala bäpa'mirriŋuwala goŋlil.
43Ga walalnydja gan ŋunhi yolŋuynydja walal nhäŋalnydja ganyim'thurra dhika mirithinan ŋunhi God-Waŋarrwuny ganydjarr yindiny. Ga walalnydja gan ŋunhi yolŋu'-yulŋuynydja baḏaknha guyaŋan, märr-maŋmaŋdhurra manapar, ŋurikiyin Djesuwnha manymakkun djämaw. Bala ŋayi Djesuny bilyurra, ga waŋan ŋayi nhanŋuwuy ŋayi malthunamirrinhan walalany bitjarra,
44“Buthuru-bitjurrnydja walal ŋamathaŋun yan dhiyakuny dhärukku ŋunhi ŋarra dhu lakaram, ga galkurra nhokiyingal nhe ḻiyalila. Waluny dhuwal galkin, ŋunhi walal dhu Gäthu'mirriŋunhany Yolŋuny goŋ-gurrupanna ŋurikiwurruŋgalnha ŋunhi yolŋuwala walalaŋgal ganydjarrlil,” bitjarr.
45Yurr walalnydja nhanukal ŋunhi ḻundu'mirriŋuynydja walal yaka warray dharaŋana ŋunhiyi dhäruk, ŋunhi nhaltjarr ŋayi gan lakaraŋal walalaŋgal. Bili mayaliny' gan ŋunhi ŋorran djuḻuḻ'yurra; bäyŋun walal dharaŋana. Ga bäyŋun walal ŋanya ŋunhi dhä-birrka'yunany, bili walal gan ŋunhi rum'rumdhurra nhanŋu waŋanharawnydja.
46Ga dhäŋur beŋuryiny ŋunhi, walalnydja gan ŋunhi ḻundu'mirriŋuny mala nhanŋu Djesuwnydja waŋanhaminan dhä-ḏälthinyaminan, yol ŋunhi mirithirrnydja gal'ŋu ŋurruŋu ŋunhili walalaŋgal malaŋur.
47Bala ŋayi Djesuny marŋgithinan yan walalaŋ nhaltjarr walal gan ŋunhi waŋanhamin, ga märraŋal ŋayi yothuny ḻaw'maraŋal, bala nhirrpara ŋanya nhanukiyingala ŋayi gali'lil.
48Ga dhunupan yan ŋayi ŋunhi waŋanan walalaŋgal bitjarra, “Ŋuli dhu ga ŋunhi ŋula yol yolŋu gumurr-ŋamathirr nyumukuṉiny'kuny yothuw balanyarawnydja nhakun dhuwal gay'yi, ŋarrakalnydja yäkuy, ŋunhiyiny nhakun ŋayi ga bitjandhi bili yan gumurr-ŋamathirryi ŋarrakuny; ga ŋuli ŋayi dhu ga ŋula yol yolŋu gumurr-ŋamathirr ŋarrakuny, ŋunhiyiny ŋayi ga bitjandhi bili yan gumurr-ŋamathirryi nhanŋuny ŋurikiyiny ŋunhi ŋayi ŋarrany djuy'yurr räli. Ga ŋunhi ŋayi dhu ga yolŋu nyilŋ'maranhamirrnydja, ga nyumukuṉiny'kunhamirrnydja ŋanyapinya ŋayi, ŋayiny dhu ŋunhiyin yolŋu yuwalktja ŋurruŋu.”
49Bala ŋayi Djondja waŋanan bitjarra, “Way Garray, ŋunha ŋanapurr yolŋuny nhäŋal, ŋayi gan dhawaṯmaraŋal wakinŋuny birrimbirrnha mala nhokal yäkuy. Ga ŋanapurrnydja ŋanya waŋan ḏaḏawmaraŋal, bili ŋayi ŋunhi yaka napurruŋgal malaŋur.”
50Ga ŋayiny Djesuny buku-bakmaraŋal waŋan walalaŋguny bitjarra, “Ganarrthul walal ŋanya, bäy ŋayi dhu ga djäma; yaka ŋanya ḏaḏawmaraŋ. Ŋunhiny yolŋu ŋunhi ŋayi ŋuli gi bäyŋu ṉuŋgaṯmaraŋ nhumalany, ŋunhiyiny yolŋu nhumalaŋgala gali'ŋur; guŋga'yunamirra nhumalaŋ.”
51Yo, waluny marrtjin ŋunhi djuḻkthurra, ga nhanŋuny walu Djesuwnydja marrtjin galkithinan ŋunhi ŋayi dhu God-Waŋarryuny ŋanya märraman balan djiwarr'lila. Bala yan ŋayi Djesuny ḻiya-ŋamaŋamayunminan, bala yan ŋayi marrtjinan balan Djurutjalamlila.
52Bala yan ŋayi djuy'yurr märrman'nha dhäwumirriny maṉḏany, maṉḏa dhu ŋäthilmirriyaman wäŋan nhanŋu Djesuwnha. Ga marrtjin maṉḏa ga bunan maṉḏa waŋganyŋur wäŋaŋur yäkuŋur Djamariyan ŋarakaŋur wäŋaŋur.
53Ga ŋunhiliyi wäŋaŋur yolŋuny walal ŋunhi yakan ganha djälthinya nhanŋu Djesuwnydja, bili walal marŋgithin nhanŋu ŋunhi ŋayi ḻiya-ŋamaŋamayunminan ŋayi dhu marrtjin balan Djurutjalamlila.
54Bäyŋun nhanŋu walal ŋunhi gumurr-ŋamathinyany, yänan walal ŋanya gan ŋunhi ḻikandhu ŋurrkaŋala, bala maṉḏany ŋunhi Djondja* ga Djayimdja mirithinan yan maḏakarritjthinany walalaŋ, bala maṉḏa waŋanan bitjarra Djesuwnydja, “Way Garray, nhämirr balaŋ linyu dhu wäthun gurthawnha ŋayi dhu rälin yarrupthun djiwarr'ŋurnydja, bala dhu bathanna dhuwal yolŋunhany walalany warrpam'thunna yan? Balanyarawnydja nhe ŋula djäl muka?”
55Ga dhunupan ŋayiny Djesuny bilyurrnydja, bala ḏaḏawmaraŋala maṉḏany bitjarra, “Yaka maṉḏa biyakiyi! Dhuwaliyiny yätjkurr,” bitjarr.

56Bala walal ganarrthaŋala ŋunhiyiny wäŋa, bala marrtjinan wiripuŋulila wäŋalil.
57Ga ŋunhi walal marrtjin Djesu ga ḻundu'mirriŋu mala wäŋgaŋalnydja bala dhukarrkurrnydja Djurutjalamlila, ga ŋunhiliyi gandarrŋurnydja bala ŋayi waŋganydhuny yolŋuy waŋanan ŋanya Djesunhany bitjarra, “Way Garray, ŋarrany dhuwal djälnha malthunarawnha nhuŋu, ŋunhi ŋula nhäkurr nhe dhu marrtji.”
58Ga ŋayiny Djesuny nhanŋu buku-bakmaraŋal waŋan bitjarr, “Ḏäl dhuwal yolŋuwnydja malthunaraw ŋarrakuny. Ŋunha wakinŋuwnydja warrakan'ku ga, wäŋa ŋarŋga' dhärra, wäŋamirr walal ŋunhi warrpam', ga buṯthunamirriwnydja warrakan'ku mala marrtji yalu' gorru'-gurrum. Yurr ŋarrakuwuynydja Yolŋuwnydja Gäthu'mirriŋuw bäyŋu ŋula wäŋa ŋorranharaw.”
59Ga bala ŋayi Djesu waŋan ŋunhi wiripuŋuw yolŋuw bitjarr, “Go malthurra ŋarrakun.” Yurr ŋayiny ŋunhi yolŋuny waŋan bitjarr, “Bulnha ŋathil, ga bäy ŋarraku dhu bäpa'mirriŋu dhiŋgam ga dholkuŋ ŋarra ŋanya dhu, ga dhäŋur beŋuryin ŋarra dhu malthurrnydja nhuŋu.”
60Ga ŋayiny Djesuny waŋan buku-bakmaraŋal nhanŋuny bitjarra, “Ŋuriŋiwurruynha yolŋuy walal dhu ga dholkum dhiŋganhawuynhany yolŋuny walalany, ŋunhi walal ga nhina dhiŋganhamirriŋura yan romŋur. Nheny dhu marrtjin, ga dhäwun' lakaram birrŋ'maraman yolŋuwala walalaŋgal, ŋunhi God-Waŋarrwalaŋuwuynha rombuy.”
61Ga wiripu yolŋu ḏirramu waŋan Djesuw bitjarr, “Garray, ŋarrany dhu dhuwal malthunna nhuŋun. Yurr ŋurruŋuny ŋathil ŋarra dhu balayi roŋiyirryi, ga waŋa ŋarra dhu walalany ŋunha ŋunhi gurruṯumirriny ŋarrakuwuy ŋarra, nhäma marrtji ŋarra dhu walalany, ga yurrnha ŋarra dhu malthundja nhuŋu.”
62Ga ŋayiny Djesuny waŋan nhanŋuny bitjarr, “Ŋuli ŋayi dhu yolŋuy ŋurruyirr'yun munathany' marrtji baw'maram, buḻŋu'kumany dhu marrtji bala, ŋayiny ŋathil dhu ŋurruŋuny nhäma bäkumirriyam, dhunupayam wanhawal ŋayi dhu ga ŋunhi marrtji. Ga ŋuli ŋayi dhu marrtji ŋunhi ḏawa'-ḏawa'yundja, roŋiyirryi marrtji nhäma balayi dhuḏitjthuny, balanyayiny yolŋu yakan nhakun gana' nhinanharaw ŋurukuny ŋunhi God-Waŋarrwalaŋuwnydja romgu.” Bitjarra ŋayi gan Djesuy lakaraŋalnydja.