Text copied!
Bibles in Umbu-Ungu

LLUKU 6:1-46 in Umbu-Ungu

Help us?

LLUKU 6:1-46 in PULU YEMONGA UNGU KONDEMO ANDELALE

1 Walte, ⸤koro moloringi⸥ wale Sambate senga, Yesusi kinia yu lombili andolima kinia rasi-witi kaliamanga ongo puringi kinia yu lombili andoli yemane rasi-witi mongo mare nongendo inia toko liku kilu toringi.
2 Aku seringi kanokole Parisi yemane Yesusi yundu ninguli: “Kána! ⸤Koro molemolo⸥ wale Sambatemonga ‘Kongono naa sangi.’ nimba pelemo ungu-manemo nambi semu-na nunga lombili andoli yemane ungu-manemo pulua tokole aku siku sekemeleye?” niringi.
3 Yesusini pundu topa nimbale: “Ono Pulu Yemonga bokuna sukundu ⸤anda-kolepa ye nokoli kingi⸥ Depitini serimu mele nimba molemo semanemo kanokole semanemonga pulumu naa pilielemeleye? Depiti kinia yu pea puringi yema kinia ono gelene kolkole niringimuni,
4 Depiti Pulu Yemo molorumu serele-ulkana sukundu pumba, Pulu Yemonga kumbikerena lierimu pellawa kalolima lipa nomba, yu pea puringi yema sirimu noringila kanumu. Kanu pellawa kalolimando Pulu Yemone ungu-mane sipa nimbale: “We-yombomane paa naa nangi. Pulu Yemo popo tondoli yema manjiku nangi.” nirimu ⸤kanu ungu-manemo pulua torumu⸥ kanumu. ⸤Ono konopu talo nambi semu-na lemeleye? Depiti yuni u aku serimu mele ono pilku kiri naa pilielemelemonga pe kiniá na lombili andoli yemane sekemele mele kanoko kiri naala piliaa.⸥” nirimu.
5 Mania Omba Mana-Ye Au Lierimu Yemone Sambate walema nokolemo-na ⸤Sambate wale kinia yomboma molko kondongendo senge mele manda nimbá kanumu⸥.” nirimu.
6 Pe walte, koro mololi wale Sambate senga, Yesusi omba Juda yomboma maku toko Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulkana sukundu pumbale ungu-mane sirimu. Kanu ulkana ye se molorumu, yunga ki-lomekondo kamu kolopa kukorumu.
7 Kanu-kinia akuna moloringi Parisi yema kinia, Pulu Yemonga ungu-manemanga puluma pilku mane siringi yema kinia, onone ‘Yesusini ulu se sepa kinjimba kinia yu kote sendemolo.’ ningu ulu se sepa kinjimba se ⸤alieli koroko molkole⸥ ‘⸤Koro molemolo⸥ wale Sambate kinia yuni yemo sepa peanga simbanje.’ ningu yu mimi siku kanoko moloringi.
8 Ono konopuni pilieringi mele pilipale Yesusini kanu ki kolopa kukorumu yemondo nimbale: “Yomboma molemelena ongo ola giliani.” nirimu kinia yemo yu akuna omba ola gilierimu.
9 Kanu-kinia yemando nimbale: “Ono i-sipu mangilipu pilkiru. ‘Sambate wale kinia ulu nambolka ulu se manda semoloye? ‘Sambate walemonga ungu-manemone “Sangi.” nilimú mele samili.’ nimbu yomboma lipu tapondomolo kinia peanga molo yomboma sepo kinjimulú kinia mandaye? ‘Naa kolangi. Konde pangi.’ nimbu semolomo manda molo topo kondomolomo mandaye?’ nimbu mangilkiru.” nirimu.
10 Aku sipa ono nimba mangilipale yuni ono pali neme-neme nimba kanopale ki kukoli yemondo nimbale: “Nunga kimu siniu si.” nirimu kinia yemone yunga kimu siniu sirimu kinia ki kolopa kukorumumu kelepa kamu peanga lierimu.
11 Aku serimu kanokole mumindili awili seko kolko onone onono anju yando angelema ningu ninguli: “Sepa kinjikimumunga yu nambi samiliye?” ningu moloringi.
12 Pe walte ipulieli Yesusi yu Pulu Yemo kinia ungu nimbando ma-pangi senga ola pumba Pulu Yemo kinia ungu nimba molopili kolea tangorumu.
13 Orili-u yu lombili andolimando “Waa.” nimbale ‘Ononga ye engaki rurepo nanga kongonomo sangi lipu mundambo.’ nimbale aku yema nimba taltopa onondo nimbale: “Ono ‘Nanga kongonomo sende-pangi.’ nimbu lipu mundukuru yema.” nirimu.
14 ⸤Kanu ye engaki rurepo nimba taltorumumanga imbima i-sipa:⸥ Saimono (yunga imbi se Pita) yu keme, Pita genu Enderu keme, Jemisi, Jono, Pillipu, Batollomiu keme,
15 Mateyu, Tomasi keme, Allapiasinga malo Jemisi keme, “Olio Juda yomboma oliolio gapomano molamili.” niringi talape ye Saimono keme,
16 Jemisi malo Judasi keme, Judasi Isikeriote, Yesusi pe lipa opa-touma sirimu yemo keme, ⸤aku yema ‘nanga kongonomo sende-pangi lipu mundukuru.’ nimba, nimba taltorumu yema⸥.
17 Kanu-kinia yu kinia, yuni “Nanga kongonomo sende-pangi.” nimba lipa mundorumu yema kinia, ma-pangina mania oringi kinia yu lombili andoringi yombo awisili kinia, kolea Judia disiriki moloringi yombo awisili kinia, kolea-awili Jerusalleme peringi yombo awisili kinia, nomu-kusa kelona lierimu kolea-awili Taya kinia Saidonotolonga peringi yombo awisili kinia, yu molorumuna sukundu-sukundu ongo liku maku toringi.
18 Yu semane peanga topa, ungu-mane sipa serimu pilingindu ongo, yuni ono kuru torumuma ‘Sepa peanga sipili.’ ningu oringi. Ononga yombo mare konopumanga kuru kiri molorumuma sepa peanga sirimula.
19 Kuru toli yomboma sepa peanga sili tondolomo yu-kinia pepili molorumu-kulu ono oringima pali ‘Yu ambolamili.’ ningu yu molorumuna nondoko nondoko oringi. Kanu-kinia ongo yu amboloringi kinia kanu tondolomone ono pea pali sepa peanga sirimu.
20 Kanu-kinia Yesusi mania molopa yu lombili andoringima olando sipa kanopa onondo nimbale: “Ono koropa pulimúma Pulu Yemo ononga ye nokoli kingimu molopa ono nokolemomonga ono “Konopu peanga pepili molko kondangi.” nilimú aulkana molemele.
21 “Ono kiniá gele selemoma ono pe walte olo sembamonga ono “Konopu peanga pepili molko kondangi.” nilimú aulkana molemele. “Ono kiniá kola selemelema ono pe walte tawe sengemonga ono “Konopu peanga pepili molko kondangi.” nilimú aulkana molemele.
22 “Mania Omba Mana-Ye Au Lierimu Yemo pilku molemele yomboma, ono nanga yomboma molemelemonga we-yombomane ono-kinia konopu kiri panjiku, “Olio molemolona anju paa.” ningu, onondo “Ono yombo kirima.” ningu, ningu kinjiku, ononga imbima pilku kiri pilku senge kinia ono “Konopu peanga pepili molko kondangi.” nilimú aulkana molemele.
23 “Yombomane ono aku siku mele selemelemonga⸥ ono mulu-koleana pungí kinia kanuna ⸤Pulu Yemone⸥ ono méle kalopa kondomba kene ⸤kanu yombomane ono aku siku seko kinjingí⸥ kinia konopu awili seko siku, konopu paa peanga pepili molangi. Yombomane kiniá ono mindili silimili mele, aku siku ono naa molangi koro-u Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma pilku yomboma ningu siliku andoringi yomboma we-yombomane ono kepe mindili siringila kanumu.
24 Aku-sipa na-kolo ono méle awisili taltolemele yomboma, iseli-u kiniá ono molko kondoko konopu peanga pepili molemele mélema koronga taltolemele, pe aku siku naa molongemonga mindili nongo molko kinjingí.
25 Ono kiniá olo selemo yomboma pe walte gelene kolongemonga mindili nongo molko kinjingí. Ono kiniá tawe selemele yomboma pe walte ono kola sengemonga mindili nongo molko kinjingí.
26 We-yombomane pali ono kape ningu alieli onondo “Yombo peangama.” ningí kinia ono mindili nongo molko kinjingí. Kanu yombomane onondo ungu peangama ningu kape ningí mele u ono naa molangi koro-u Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma naa pilku we kolo toko yombo ningu siringi yombomando i yombomanga anda-kolepalimane ungu peangama aku siku niringila. ⸤Pulu Yemonga unguma sumbi siku niringi yombomando kape naa ningu mindili siringi kanumu.⸥” ⸤nirimu.⸥
27 ⸤Aku nimbale Yesusini we moloringi yombomando nimbale:⸥ “⸤Akumu na lombili andolimando nikiru⸥-na-kolo nane ungu nikiruma pilku molemele yomboma, onondo ungu se pea niembo piliangila. Onone ononga opa-touma konopu mondoko, ono-kinia konopu kiri panjilimili yomboma seko kondoko sangi.
28 Onondo ‘Yombo kirima kene molko kinjangi!’ nilimili yombomando ‘Ono yombo peangama kene molko kondangi.’ niengi. Ono seko kinjilimili yomboma ‘Pulu Yemone lipa tapondopili.’ ningu onone ononga mawa sendangi.
29 “Yombo sene nunga kumbikere ekendonga laruwa tomba kinia topele toko ‘Ekendonga kamu laruwa topili.’ nieni. ‘Nunga wale-pakoli sulu peangamo liembo.’ nimbá yombomo nunga wale-pakolimu kepe ‘pea we lipili.’ nieni.
30 Mélema si.” ningu mawa senge yomboma pali mélema we sieni. Nunga mélema we limba yombomondo “Kelko nanu si.” ni naa nieni.
31 “‘Yombomane nu-kinia sangi.’ konopu leno mele, nuni anju yomboma aku siku sani.
32 Ulu-pulu-kiri selemele yomboma kepe onono anju yando kondo kololemele pilkuli ono yando kondo kololemele yomboma mindi kondo kolonge manda mólo. Ono kanoko kiri pilielemele yomboma pea kondo kolangi.
33 Ulu-pulu-kiri selemele yomboma kepe onono anju yando kondo kolko seko kondolemele pilkuli ono yando kondo kolko seko kondolemele yomboma mindi seko kondonge manda mólo. Ono seko kinjilimili yomboma pea seko kondangi.
34 Ulu-pulu-kiri selemele yomboma kepe onono anju yando pundu anjiku, ‘Walte kelepo sukundu limbu’ ningu pundu anjilimili pilkuli, ono yando pundu tolemele yomboma mindi pundu anjingí manda mólo. Ono pundu naa tolemele yomboma pea pundu anjangi.
35 “⸤Ulu-pulu-kiri selemele yomboma onono anju yando selemele mele ono ulu se olandopa sangila.⸥ Onone ononga opa-touma kepe kondo kolko, seko kondoko, pundu anjiku, sangi. ‘Onone pe walte kelko aku siku yando sangi.’ ni naa ningu, we sangi. Aku siku senge kinia Pulu Yemonga bolangoma molkole, yuni ono méle awisili kalomba lingí. Pulu Yemo yuni mana-yomboma-kinia aku sipa sepa molemóla. Yu seko kinjilimili yomboma kinia, yundu ‘Ange.’ naa ningu we molemele yomboma kinia kanuma sepa kondolemo.
36 Ononga Lapa Pulu Yemo seko kinjilimili yomboma kepe yu aku sipa kondo kolopa we sepa kondolemo mele ono seko kinjingí yomboma aku siku kondo kolko seko kondangi.” ⸤nirimu⸥.
37 Onone yomboma selemele uluma naa apurungí kinia ⸤Pulu Yemone⸥ ono ulu selemelema naa apurumbala. Onone anju yombomane selemele mele apuruku kanokole “Seko kinjikimili. Sekemele mele ⸤Pulu Yemone⸥ kanopa kiri piliepili.” naa ningí kinia ⸤Pulu Yemone⸥ onone selemele mele apurupa kanopale “Seko kinjikinu. Sekeno mele kanopo kiri pilkiru.” naa nimbála. Yombomane ono-kinia seko kinjingí uluma ‘Mania pupili.’ ningu siye kolonge kinia ⸤Pulu Yemone⸥ ononga ulu-pulu-kirima ‘Mania pupili.’ nimba siye kolombala.
38 Onone yomboma pe-pe kepe ‘Pundu naa tangi.’ ningu mélema we singí kinia yuni ono aku sipa we simbala. Mélema simbando koltalo naa simba; olandopa olandopa simba. Onone anju singí kanopale ono yando aku sipa simbala.” nirimu.
39 Yesusini onondo ungu-iku se topa sirimula. Akumu i-sipa: “Mongo kiri lieli ye sene mongo kiri lieli ye se aulka manda lipa ora simbaye? Peatolo kombuna manda naa tolkaye?
40 Ungu-mane pilku mololi yomboma ononga ungu-mane sili yombomo toko mania naa mundulimili. U ungu-mane pilku pungu pora silimili kinia pe mindi ononga ungu-mane sili yombomo pea selu-siku mele molemele.
41 Nuni genanga mongona norupulu se lemó kanoleno-na-kolo nunga mongona unju-kaliu awili se lemómo naa kanoleno akumu nambi semu-na selenoye?
42 Nunga mongona unju-kaliu awili lemómo naa kanokole genando “Ano, nunga mongona norupulu se lemómo wendo lindambo.” nambi seko nilinuye? Topele-mapele toli yombomo, nuni nunga mongona lemó unju-kaliu awilimu u wendo likuli pe kanoko kondoko genanga mongona lemó norupulumu manda wendo lindení.” ⸤nirimu.⸥
43 ⸤Kanu-kinia Yesusini ungu se pea nimbale ungu-iku pokore topa nimbale:⸥ “Unju peangamone mongo kiri se manda naa tomba; unju kirimuni mongo peanga se manda naa tombala.
44 Unju mongo se kanokole kanu mongo torumu unjumu imbi manda silimili. ‘Amu nambo.’ ningu, takeme manda olko toko naa nolemolá. Molo ‘Ipono se nambo.’ ningu, silipu manda mengo naa nolemolá. Amu lupala takeme lupala kanoko, ipono lupala silipu lupala kanolemele kanumu.
45 Aku sipa mele, yombo peanga sene yunga konopuna ulu peanga pelemoma selemo, aku-na-kolo yombo kiri sene yunga konopuna ulu kiri pelemoma selemo. Yombo se yunga konopuna pelemo unguma mindi kerena nilimú.” ⸤nirimu.⸥
46 Nane niliu unguma pilku liku naa sekole onone nando “Ye-Awilimu” we nambi semu-na nilimiliye?” ⸤nimbale pe yuni ungu-iku se pea onondo topa nimbale:⸥
LLUKU 6 in PULU YEMONGA UNGU KONDEMO ANDELALE

LLUKU 6:1-46 in PULU YEMONGA UNGU KONDEMO KALA

1 Walse, ⸤Juda yembomanga koro moloringi⸥ wale Sambate tenga, Yesusi kinie yu lombili andolime kinie rasi-witi poniemanga ongo puringi kinie yu lombili andoli yemane rasi-witi mongo mare nongendo inie toko liku kilu toringi.
2 Aku teringi kanokolie Parisi yemane Yesusi yundu ningendo: “Kána! ⸤Koro molemolo⸥ wale Sambatemonga ‘Kongono naa teangi.’ nimbe pelemo ungu manemo nambemune nunge lombili andoli yemane ungu manemo pulue tokolie aku siku tekemeleye?” niringi.
3 Yesusini topondopa nimbendo: “Eno Pulu Yemonga bokune sukundu ⸤anda kolepa ye nomi kingi⸥ Depisini terimu mele nimbe molemo temanemo kanokolie temanemonga pulumu naa pilimeleye? Depisi kinie yu pea puringi yema kinie eno engelene kolkolie niringimuni,
4 Depisi Pulu Yemo molorumu sele-ulkena sukundu pupe, Pulu Yemonga kumbikerena lierimu pillawa kalolime lipe nomba, yu pea puringi yema sirimu noringila kanumu. Kanu pillawa kalolimendo Pulu Yemone ungu mane sipelie nimbendo: “We yembomane paa naa nangi. Pulu Yemo popo tondoli yema manjiku nangi.” nirimu ⸤kanu ungu manemo pulue torumu⸥ kanumu. ⸤Eno konopu talo nambemune lemeleye? Depisi yuni ou aku terimu mele eno pilku keri naa pilimelemonga pe kinié nalombili andoli yemane tekemele mele kanoko keri naa lakanaa.⸥” nirimu.
5 “Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemone Sambate walema nokolemo-na ⸤Sambate wale kinie yemboma molko kondongendo tenge mele manda nimbé kanumu⸥.” nirimu. Te: 6:6-11 Sambate Wale Kinie Yesusini Ki Keri Lierimu Ye Te Tepa Konde Lsimu Temanemo.
6 Pe walse, koro mololi wale Sambate tenga, Yesusi omba Juda yemboma maku toko Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulkena suku pupelie ungu mane sirimu. Kanu ulkena ye te molorumu, yunge ki-umbukundu kamu kolopa kukorumu.
7 Kanu kinie akune moloringi Parisi yema kinie, Pulu Yemonga ungu manemanga pulume pilku mane siringi yema kinie, enone ‘Yesusini ulu te tepa kenjimbe kinie yu kote tendemolo.’ ningu ulu te tepa kenjimbe te ⸤alieli koroko molkolie⸥ ‘⸤Koro molemolo⸥ wale Sambate kinie yuni yemo tepa konde limbenje.’ ningu yu mimi siku kanoko moloringi.
8 Eno konopuni pilieringi mele pilipelie Yesusini kanu ki kolopa kukorumu yemondo nimbendo: “Yemboma molemelena ongo ola angilieni.” nirimu kinie yemo yu akune omba ola angilierimu.
9 Kanu kinie yemando nimbendo: “Eno isipu walsipu pilkiru. ‘Sambate wale kinie ulu nambolka ulu te manda temoloye? ‘Sambate walemonga ungu manemone “Teangi.” nilimo mele teamili.’ nimbu yemboma lipu tapondomolo kinie manda molo tepo kenjimolo kinie mandaye? ‘Naa kolangi. Konde pangi.’ nimbu temolomo manda molo topo kondomolomo mandaye?’ nimbu walsikiru.” nirimu.
10 Aku sipe eno nimbe walsipelie yuni eno pali neme-neme nimbe kanopalie ki kukoli yemondo nimbendo: “Nunge kimu sinio si.” nirimu kinie yemone yunge ki sinio sirimu kinie ki kolopa kukorumumu altopa kamu peanga lierimu.
11 Aku terimu kanokolie mumindili awili teko kolko enone enono anjo yando ungu mele teko ningendo: “Tepa kenjikimumunge yu nambe-eamiliye?” ningu moloringi.
12 Pe walse ipulueli Yesusi yu Pulu Yemo kinie ungu nimbendo ma pangi tenga ola pupe Pulu Yemo kinie ungu nimbe molopili kolea tangorumu.
13 Ipulueli-ou yu lombili andolimendo “Waa.” nimbelie ‘Enonga ye engaki rurepo nanga kongonomo teangi lipu mundembo.’ nimbelie aku yema mako topalie enondo nimbendo: “Eno ‘Nanga kongonomo tende-pangi.’ nimbu lipu mundukuru yema.” nirimu.
14 ⸤Kanu ye engaki rurepo mako torumumenga imbime isipe:⸥ Saimono (yunge imbi te Pita) yu keme, Pita angenu Enderu keme, Jemisi keme, Jono keme, Pillipu keme, Batollomiu keme,
15 Mateyu keme, Tomasi keme, Allapiasinge malo Jemisi keme, “Olio Juda yemboma oliolio gapomano molamili.” niringi talape ye Saimono keme,
16 Jemisi malo Judasi keme, Judasi Isikeriote, Yesusi pe lipe opa puluema sirimu yemo keme, ⸤aku yema ‘nanga kongono tende-pangi lipu mundukuru.’ nimbe mako torumu yema⸥.
17 Kanu kinie yu kinie, yuni “Nanga kongonomo tende-pangi.” nimbe lipe mundorumu yema kinie, ma pangine manie oringi kinie yu lombili andoringi yembo awisili kinie, kolea Judia disiriki moloringi yembo awisili kinie, kolea awili Jerusalleme peringi yembo awisili kinie, nomu kusa kélona lierimu kolea awili Taya kinie Saidonoselonga peringi yembo awisili kinie, yu molorumune sukundu-sukundu ongo liku maku toringi.
18 Yu temane peanga topa, ungu mane sipe terimu pilingendo ongo, yuni eno kuru torumume ‘Tepa konde lipili.’ ningu oringi. Enonga yembo mare konopune kuru keri molorumume tepa konde lsimula.
19 Yemboma tepa konde lili tondolomo yu pepili molorumu kulu eno oringime pali ‘Yuambolamili.’ ningu yu molorumune nondoko nondoko oringi. Kanu kinie ongo yu amboloringi kinie kanu tondolomone eno pea pali tepa konde lsimu.
20 Kanu kinie Yesusi manie molopa yu lombili andoringime olando sipe kanopalie enondo nimbendo: “Eno koropa pulimoma Pulu Yemo enonga ye nomi kingimu molopa eno nokolemomonga eno malo.
21 “Eno kinié engele telemoma eno pe walse olo tembamonga eno malo. “Eno kinié kola telemelema eno pe walse tawe tengemonga eno malo.
22 “Manie Omba Mana Ye A Lierimu Yemo pilku molemele yemboma, eno nanga yemboma molemelemonga we yembomane eno-kinie konopu keri panjiku, “Olio molemolona anjo paa.” ningu, enondo “Eno yembo kerime.” ningu, ningu kenjiku, enonga imbime pilku keri pilku tenge kinie eno malo.
23 “⸤Yembomane eno aku siku mele telemelemonga⸥ eno mulu koleana punge kinie kanune ⸤Pulu Yemone⸥ eno mele kalopa kondomba kene ⸤kanu yembomane eno aku siku teko kenjinge⸥ kinie konopu awili teko siku, konopu paa peanga pepili molangi. Yembomane kinié eno mindili silimele mele, aku siku eno naa molangi koro-ou Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilku yemboma ningu siliku andoringi yemboma we yembomane eno kepe mindili siringila kanumu.
24 “Nalo eno kamako lemelema, ou kinié eno molko kondoko konopu peanga pepili molemele melema koronga nosilimele, pe aku siku naa molongemonga mindili nongo molko kenjinge.
25 Eno kinié olo telemo yemboma pe walse engelene kolongemonga mindili nongo molko kenjinge. Eno kinié tawe telemele yemboma pe walse eno kola tengemonga mindili nongo molko kenjinge.
26 We yembomane pali eno kapi ningu taki teki enondo “Yembo peangama.” ninge kinie eno mindili nongo molko kenjinge. Kanu yembomane enondo ungu peangama ningu kapi ninge mele ou eno naa molangi koro ou Pulu Yemone ungu umbu tondorumume naa pilku we kolo toko yembo ningu siringi yembomando iyembomanga anda kolepalimene ungu peangama aku siku niringila. ⸤Pulu Yemonga ungume sumbi siku niringi yembomando kapi naa ningu mindili siringi kanumu.⸥” ⸤nirimu.⸥
27 ⸤Aku nimbelie Yesusini we moloringi yembomando nimbendo:⸥ “⸤Akumu na lombili andolimendo nikiru⸥ nalo nane ungu nikirume pilku molemele yemboma, enondo ungu te pea niembo piliengila! Enone enonga opa puluema konopu mondoko, eno-kinie konopu keri panjilimele yemboma teko kondoko teangi.
28 Enondo ‘Yembo kerime kene molko kenjengi!’ nilimele yembomando ‘Eno yembo peangama kene molko kondangi.’ niengi. Eno teko kenjilimele yemboma ‘Pulu Yemone lipe tapondopili.’ ningu enone enonga mawa tendangi.
29 “Yembo tene nunge kumbikere ekendonga larauwe tomba kinie topele toko ‘Ekendonga kamu larauwe topili.’ nieni. ‘Nunge wale sulu peangamo liembo.’ nimbé yembomo nunge wale-pakolimu kepe ‘pea we lipili.’ nieni.
30 “Melema si.” ningu mawa tenge yemboma pali melema we sieni. Nunge melema we limbe yembomondo “Altoko nanu si.” ni naa nieni.
31 “‘Yembomane nu-kinie teangi.’ konopu leno mele, nuni anjo yemboma aku siku teani.
32 “Ulu pulu keri telemele yemboma kepe enono anjo yando kondo kolemele pilkulie eno yando kondo kolemele yemboma mindi kondo kolonge manda molo. Eno kanoko keri kanolemele yemboma pea kondo kolangi.
33 Ulu pulu keri telemele yemboma kepe enono anjo yando kondo kolko teko kondolemele pilkulie eno yando kondo kolko teko kondolemele yemboma mindi teko kondonge manda molo. Eno teko kenjilimele yemboma pea teko kondangi.
34 Ulu pulu keri telemele yemboma kepe enono anjo yando pundu anjiku, ‘Walse altopo sukundu limbo’ ningu pundu anjilimele pilkulie, eno yando pundu tolemele yemboma mindi pundu anjinge manda molo. Eno pundu naa tolemele yemboma pea pundu anjengi.
35 “⸤Ulu pulu keri telemele yemboma enono anjo yando telemele mele eno ulu te olandopa teangila.⸥ Enone enonga opa puluema kepe kondo kolko, teko kondoko, pundu anjiku, teangi. ‘Enone pe walse altoko aku siku yando teangi.’ ni naa ningu, we teangi. Aku siku tenge kinie Pulu Yemonga ambolangoma molkolie, yuni eno mele awisili kalomba linge. Pulu Yemo yuni mana yemboma-kinie aku sipe tepa molemola. Yu teko kenjilimele yemboma kinie, yundu ‘Ange.’ naa ningu we molemele yemboma kinie kanume tepa kondolemo.
36 Enonga Lapa Pulu Yemo teko kenjilimele yemboma kepe yu aku sipe kondo kolopa we tepa kondolemo mele eno teko kenjinge yemboma aku siku kondo kolko teko kondangi.” ⸤nirimu⸥.
37 “Enone yemboma telemele ulume naa apurunge kinie ⸤Pulu Yemone⸥ eno ulu telemelema naa apurumbela. Enone anjo yembomane telemele mele apuruku kanokolie “Teko kenjikimili. Tekemele mele ⸤Pulu Yemone⸥ kanopa keri kanopili.” naa ninge kinie ⸤Pulu Yemone⸥ enone telemele mele apurupe kanopalie “Teko kenjikinu. Tekeno mele kanopo keri kanokoro.” naa nimbéla. Yembomane eno-kinie teko kenjinge ulume ‘Manie pupili.’ ningu siye kolonge kinie ⸤Pulu Yemone⸥ enonga ulu pulu kerime ‘Manie pupili.’ nimbe siye kolombala.
38 Enone yemboma pe-pe kepe ‘Pundu naa tangi.’ ningu melema we singe kinie yuni eno aku sipe we simbela. Melema simbendo koltalo naa simbe; olandopa olandopa simbe. Enone anjo singe kanopalie eno yando aku sipe simbela.” nirimu.
39 Yesusini enondo ungu iko wallo te topa sirimula. Akumu isipe: “Mongo keri lieli ye tene mongo keri lieli ye te aulke manda lipe ora simbeye? Peaselo kombune manda naa tolkaye?
40 Ungu mane pilku mololi yemboma enonga ungu mane silimu toko manie naa mundulimele. Ou ungu mane pilku puku pora silimele kinie pe mindi enonga ungu mane silimu pea kapola-kapola mele molemele.
41 “Nuni angenanga mongona nurupulu te lemo kanoleno nalo nunge mongona unjo awili te lemomo naa kanoleno akumu nambemune telenoye?
42 Nunge mongona unjo awili lemomo naa kanokolie angenando “Ano, nunge mongona nurupulu te lemomo wendo lindembo.” nambeko nilinoye? Topele mapele toli yembomo, nuni nunge mongona lemo unjo awilimu ou wendo likulie pe kanoko kondoko angenanga mongona lemo nurupulumu manda wendo lindení.” ⸤nirimu.⸥
43 ⸤Kanu kinie Yesusini ungu te pea nimbelie ungu iko pokore topalie nimbendo:⸥ “Unjo peangamone mongo keri te manda naa tomba; unjo kerimuni mongo peanga te manda naa tombala.
44 Unjo mongo te kanokolie kanu mongo torumu unjomo imbi manda silimele. ‘Amu nambo.’ ningu, takeme manda olko toko naa nolemela. Molo ‘Me te nambo.’ ningu, silipu manda mengo naa nolemela. Amu lupela takeme lupela kanoko, me lupela silipu lupela kanolemele kanumu.
45 Aku sipe mele, yembo peanga tene yunge konopune ulu peanga pelemoma telemo, nalo yembo keri tene yunge konopune ulu keri pelemoma telemo. Yembo te yunge konopune pelemo ungume mindi kerena nilimo.” ⸤nirimu.⸥
46 “Nane nilio ungume pilku liku naa tekolie enone nando “Awilimu” we nambemune nilimeleye?” ⸤nimbelie pe yuni ungu iko te pea enondo topa nimbéndo:⸥
LLUKU 6 in PULU YEMONGA UNGU KONDEMO KALA

LLUKU 6:1-46 in PULU YEMONGA UNGU KONDEMO PENGE

1 Walse, ⸤Juda yambomanga koro moloringi⸥ wale Sambate tenga, Yesusi kinie yu lombili andolime kinie rasi witi poniemanga ongo puringi kinie yu lombili andoli yemane* rasi witi mongo mare nongendo inie toko liku kilu toringi.
2 Aku teringi kanokolie Parisi yemane* Yesusi yundu ningindu: “Kána! ⸤Koro molemolo⸥ wale Sambatemonga ‘Kongono naa teangi.’ nimbe pelemo ungu manemo** nambemuna nunge lombili andoli yemane ungu manemo pulue tokolie aku siku tekemeleye?” niringi.
3 Yesusini pundu topa nimbendo: “Ene Pulu Yemonga bokuna sukundu ⸤anda kolepa ye nomi kingi⸥ Depisini* terimu mele nimbe molemo temanemo kanokolie temanemonga pulumu naa pilimeleye? Depisi kinie yu pea puringi yema kinie ene engelene kolkolie niringimuni,
4 Depisi Pulu Yemo molorumu sele ulkena sukundu pupe, Pulu Yemonga kumbikerena lerimu pillawa kalolime lipe nomba, yu pea puringi yema sirimu noringila kanumu.* Kanu pillawa kalolimendo Pulu Yemone ungu mane sipelie nimbendo: “We yambomane paa naa nangi. Pulu Yemo popo tonjili yema manjiku nangi.”** nirimu ⸤kanu ungu manemo pulue torumu⸥ kanumu. ⸤Ene konopu talo nambemuna lemeleye? Depisi yuni ou aku terimu mele ene pilku keri naa pilimelemonga pe kinié na lombili andoli yemane tekemele mele kanoko keri naa la kanai.⸥” nirimu.
5 “Manie Omba Mana Ye Au Lerimu Yemone Sambate walema nokolemona ⸤Sambate wale kinie yamboma molko konjingindu tenge mele manda nimbé kanumu⸥.” nirimu.
6 Pe walse, koro mololi wale Sambate tenga, Yesusi omba Juda yamboma maku toko Pulu Yemonga ungumu piliringi ulkena suku pupelie ungu mane sirimu. Kanu ulkena ye te molorumu, yunge ki umbukundu kamu kolopa kukurumu.
7 Kanu kinie akuna moloringi Parisi yema kinie, Pulu Yemonga ungu manemanga puluma pilku mane siringi yema kinie,* enene ‘Yesusini ulu te tepa kenjimbe kinie yu kote tenjimulú.’ ningu ulu te tepa kenjimbe te ⸤alieli koroko molkolie⸥ ‘⸤Koro molemolo⸥ wale Sambate kinie yuni yemo tepa konde limbenje.’ ningu yu mimi siku kanoko moloringi.
8 Ene konopuni piliringi mele pilipelie Yesusini kanu ki kolopa kukurumu yemondo nimbendo: “Yamboma molemelena ongo ola angilieni.” nirimu kinie yemo yu akuna omba ola angilirimu.
9 Kanu kinie yemando nimbendo: “Ene i sipu walsipu pilkiru. ‘Sambate wale kinie ulu nambolka ulu te manda temoloye? ‘Sambate walemonga ungu manemone “Teangi.” nilimo mele teamili.’ nimbu yamboma lipu taponjimulú kinie manda molo tepo kenjimulú kinie mandaye? ‘Naa kolangi. Konde pangi.’ nimbu temolomo manda molo topo konjimulúmu mandaye?’ nimbu walsikiru.” nirimu.
10 Aku sipe ene nimbe walsipelie yuni ene pali nemo nemo nimbe kanopalie ki kukuli yemondo nimbendo: “Nunge kimu sinio si.” nirimu kinie yemone yunge ki sinio sirimu kinie ki kolopa kukurumumu altopa kamu peanga lerimu.
11 Aku terimu kanokolie mumindili aili teko kolko enene eneno anju yando ungu mele teko ningindu: “Tepa kenjikimumunge yu nambe teamiliye?” ningu moloringi.
12 Pe walse ipulueli Yesusi yu Pulu Yemo kinie ungu nimbendo ma pangi tenga ola pupe Pulu Yemo kinie ungu nimbe molopili kolea tangorumu.
13 Ipulueli ou yu lombili andolimendo “Wai.” nimbelie ‘Enenga ye engaki rurepo nanga kongonomo teangi lipu mundembo.’ nimbelie aku yema mako topalie enendo nimbendo: “Ene ‘Nanga kongonomo tenjipangi.’ nimbu lipu mundukuru yema.” nirimu.*
14 ⸤Kanu ye engaki rurepo mako torumumanga imbime i sipe:⸥ Saimono (yunge imbi te Pita) yu keme, Pita angenu Enderu keme, Jemisi keme, Jono keme, Pillipu keme, Batollomiu keme,
15 Mateyu keme, Tomasi keme, Allapiasinge malo Jemisi keme, “Olio Juda yamboma oliolio gapomano molamili.” niringi talape ye Saimono keme,
16 Jemisi malo Judasi keme, Judasi Isikeriote, Yesusi pe lipe opa touma sirimu yemo keme, ⸤aku yema ‘nanga kongono tenjipangi lipu mundukuru.’ nimbe mako torumu yema⸥.
17 Kanu kinie yu kinie, yuni “Nanga kongonomo tenjipangi.” nimbe lipe mundurumu yema kinie, ma pangine manie oringi kinie yu lombili andoringi yambo aisili kinie, kolea Judia disiriki moloringi yambo aisili kinie, kolea aili Jerusalleme peringi yambo aisili kinie, nomu kusa kélona lerimu kolea aili Taya kinie Saidonotolonga peringi yambo aisili kinie, yu molorumuna sukundu sukundu ongo liku maku toringi.
18 Yu temane peanga topa, ungu mane sipe terimu pilingindu ongo, yuni ene kuru torumuma ‘Tepa konde lipili.’ ningu oringi. Enenga yambo mare konopuna kuru keri molorumuma tepa konde lirimula.
19 Yamboma tepa konde lili tondolomo yu pepili molorumuna ene oringime pali ‘Yu ambolamili.’ ningu yu molorumuna nondoko nondoko oringi. Kanu kinie ongo yu amboloringi kinie kanu tondolomone ene pea pali tepa konde lirimu.
20 Kanu kinie Yesusi manie molopa yu lombili andoringime olando sipe kanopalie enendo nimbendo: “Ene koropa pulimoma Pulu Yemo enenga ye nomi kingimu molopa ene nokolemomonga* ene malo.
21 Ene kinié engele telemoma ene pe walse olo tembamonga ene malo. Ene kinié kola telemelema ene pe walse tae tengemonga ene malo.
22 Manie Omba Mana Ye Au Lerimu Yemo pilku molemele yamboma, ene nanga yamboma molemelemonga we yambomane ene kinie konopu keri panjiku, “Olio molemolona anju pai.” ningu, enendo “Ene yambo kerime.” ningu, ningu kenjiku, enenga imbime pilku keri pilku tenge kinie ene malo.
23 “⸤Yambomane ene aku siku mele telemelemonga⸥ ene mulu koleana pungí kinie kanuna ⸤Pulu Yemone⸥ ene mele kalopa konjimbe kene ⸤kanu yambomane ene aku siku teko kenjingí⸥ kinie konopu aili teko siku, konopu paa peanga pepili molangi.* Yambomane kinié ene mindili silimele mele, aku siku ene naa molangi koro ou Pulu Yemone ungu umbu tonjirimuma pilku yamboma ningu siliku andoringi yamboma we yambomane ene kepe mindili siringila kanumu.
24 “Nakolo ene kamako lemelema, ou kinié ene molko konjiku konopu peanga pepili molemele melema koronga nosilimele, pe aku siku naa molongemonga mindili nongo molko kenjingí.
25 Ene kinié olo telemo yamboma pe walse engelene kolongemonga mindili nongo molko kenjingí. Ene kinié tae telemele yamboma pe walse ene kola tengemonga mindili nongo molko kenjingí.
26 We yambomane pali ene kapi ningu taki taki enendo “Yambo peangama.” ningí kinie ene mindili nongo molko kenjingí. Kanu yambomane enendo ungu peangama ningu kapi ningí mele ou ene naa molangi koro ou Pulu Yemone ungu umbu tonjirimuma naa pilku we kolo toko yambo ningu siringi yambomando i yambomanga anda kolepalimene ungu peangama aku siku niringila. Pulu Yemonga unguma sumbi siku niringi yambomando kapi naa ningu mindili siringi kanumu.⸥” ⸤nirimu.⸥
27 ⸤Aku nimbelie Yesusini we moloringi yambomando nimbendo:⸥ “⸤Akumu na lombili andolimendo nikiru⸥ nakolo nane ungu nikiruma pilku molemele yamboma, enendo ungu te pea niembo piliengila! Enene enenga opa touma konopu monjiku, ene kinie konopu keri panjilimele yamboma teko konjiku teangi.
28 Enendo ‘Yambo kerime kene molko kenjengi!’ nilimele yambomando ‘Ene yambo peangama kene molko konjengi.’ niengi. Ene teko kenjilimele yamboma ‘Pulu Yemone lipe taponjipili.’ ningu enene enenga mawa tenjengi.*
29 “Yambo tene nunge kumbikere ekendonga laruwe tomba kinie topele toko ‘ekendonga kamu laruwe topili.’ nieni. ‘Nunge wale sulu peangamo liembo.’ nimbé yambomo nunge wale pakolimu kepe ‘pea we lipili.’ nieni.
30 “Melema si.” ningu mawa tenge yamboma pali melema we sieni. Nunge melema we limbe yambomondo “Altoko nanu si.” ni naa nieni.
31 “‘Yambomane nu kinie teangi.’ konopu leno mele, nuni anju yamboma aku siku teani.*
32 “Ulu pulu keri telemele yamboma kepe eneno anju yando kondo kolemele pilkulie ene yando kondo kolemele yamboma mindi kondo kolonge manda molo. Ene kanoko keri kanolemele yamboma pea kondo kolangi.
33 Ulu pulu keri telemele yamboma kepe eneno anju yando kondo kolko teko konjilimele pilkulie ene yando kondo kolko teko konjilimele yamboma mindi teko konjingí manda molo. Ene teko kenjilimele yamboma pea teko konjengi.
34 Ulu pulu keri telemele yamboma kepe eneno anju yando pundu anjiku, ‘Walse altopo sukundu limbu’ ningu pundu anjilimele pilkulie, ene yando pundu tolemele yamboma mindi pundu anjingí manda molo. Ene pundu naa tolemele yamboma pea pundu anjengi.
35 “⸤Ulu pulu keri telemele yamboma eneno anju yando telemele mele ene ulu te olandopa teangila.⸥ Enene enenga opa touma kepe kondo kolko, teko konjiku, pundu anjiku, teangi. ‘Enene pe walse altoko aku siku yando teangi.’ ni naa ningu, we teangi. Aku siku tenge kinie Pulu Yemonga ambolangoma molkolie,* yuni ene mele aisili kalomba lingí. Pulu Yemo yuni mana yamboma kinie aku sipe tepa molemola. Yu teko kenjilimele yamboma kinie, yundu ‘Ange.’ naa ningu we molemele yamboma kinie kanuma tepa konjilimo.
36 Enenga Lapa Pulu Yemo teko kenjilimele yamboma kepe yu aku sipe kondo kolopa we tepa konjilimo mele ene teko kenjingí yamboma aku siku kondo kolko teko konjengi.” ⸤nirimu⸥.
37 “Enene yamboma telemele uluma naa apurungí kinie ⸤Pulu Yemone⸥ ene ulu telemelema naa apurumbela. Enene anju yambomane telemele mele apuruku kanokolie “Teko kenjikimili. Tekemele mele ⸤Pulu Yemone⸥ kanopa keri kanopili.” naa ningí kinie ⸤Pulu Yemone⸥ enene telemele mele apurupe kanopalie “Teko kenjikinu. Tekeno mele kanopo keri kanokoro.” naa nimbéla.* Yambomane ene kinie teko kenjingí uluma ‘Manie pupili.’ ningu siye kolonge kinie ⸤Pulu Yemone⸥ enenga ulu pulu kerime ‘Manie pupili.’ nimbe siye kolombala.**
38 Enene yamboma pe pe kepe ‘Pundu naa tangi.’ ningu melema we singí kinie yuni ene aku sipe we simbela. Melema simbendo layetolo naa simbe; olandopa olandopa simbe. Enene anju singí kanopalie ene yando aku sipe simbela.” nirimu.
39 Yesusini enendo ungu iku wallo te topa sirimula. Akumu i sipe: “Mongo keri leli ye tene mongo keri leli ye te aulke manda lipe ora simbeye? Peatolo kombuna manda naa tolkaye?*
40 Ungu mane pilku mololi yamboma enenga ungu mane silimu toko manie naa mundulimele. Ou ungu mane pilku puku pora silimele kinie pe mindi enenga ungu mane silimu pea kapola kapola mele molemele.*
41 “Nuni angenanga mongona nurupulu te lemo kanoleno nakolo nunge mongona unju aili te lemomo naa kanoleno akumu nambemuna telenoye?
42 Nunge mongona unju aili lemomo naa kanokolie angenando “Ano, nunge mongona nurupulu te lemomo wendo linjembo.” nambe teko nilinoye? Topele mapele toli yambomo,* nuni nunge mongona lemo unju ailimu ou wendo likulie pe kanoko konjiku angenanga mongona lemo nurupulumu manda wendo linjini.” ⸤nirimu.⸥
43 ⸤Kanu kinie Yesusini ungu te pea nimbelie ungu iku pokore topalie nimbendo:⸥ “Unju peangamone mongo keri te manda naa tomba; unju kerimuni mongo peanga te manda naa tombala.
44 Unju mongo te kanokolie kanu mongo torumu unjumu imbi manda silimele.* ‘Amu nambo.’ ningu, takeme manda olko toko naa nolemelka. Molo ‘Me te nambo.’ ningu, silipu manda mengo naa nolemelka. Amu lupela takeme lupela kanoko, me lupela silipu lupela kanolemele kanumu.**
45 Aku sipe mele, yambo peanga tene yunge konopuna ulu peanga pelemoma telemo, nakolo yambo keri tene yunge konopuna ulu keri pelemoma telemo. Yambo te yunge konopuna pelemo unguma mindi kerena nilimo.” ⸤nirimu.⸥
46 “Nane nilio unguma pilku liku naa tekolie enene nando “Ailimu” we nambemuna nilimeleye?” ⸤nimbelie pe yuni ungu iku te pea enendo topa nimbéndo:⸥
LLUKU 6 in PULU YEMONGA UNGU KONDEMO PENGE