LLUKU 4:22-41 in Umbu-Ungu

²² Moloringi yombomane “Yu ye peangamo. Yu paa selemo.” ningu yu nirimu mele pilkuli “Paa nimba peanga sikimu.” ninguli mini-wale mundoringi. ⸤Aku-sipa na-kolo⸥ onone ninguli: “I yemo ⸤yu nawe konopu lekemoye?⸥ Yu Josepo malo mindi, ⸤olionga we-ye se mindi lémo⸥.” niringi.

²³ ⸤Aku-na-kolo⸥ Yesusini ⸤yuyu molorumu mele nirimu kinia pilkuli yu konopu kiri panjeringi mele pilipale⸥ onondo nimbale: “Ungu-iku tolemelemanga se nando toko ningí seko molemelenje konopu lekero. Onone nando i-siku ningí sekemelenje: “Nu sika doketa moleno liemu nu kuru tomba kinia nunga marasenemo nunu liku nani. Pe nu peanga lemba ⸤kinia kanopole ‘Nu sika doketa moleno lémo.’ nimbu pilimulú.” ningu aku ungu-ikumu na toko singí sekemelenje?⸥ Nando ninguli: “Nuni Kapeniame taono ulu-tondoloma serinu pilierimulu mele ya nunga pulu-kolea ⸤Nasarete⸥ akuna aku siku sani. ⸤Kanopole nu “molio.” nikinu mele ‘Sika nikinu lémo.’ nimbu pilimulú.⸥” ningí sekemelenje?

²⁴ Nane onondo sika nimbu sikirumu: “Yombomane ulu-pulu se selemele mele i-sipa: Pulu Yemone ungu-umbu tondolemoma pilipa yomboma nimba silimú ye sene yunga pulu koleamonga yomboma ungu nimba silimú kinia pilkuli nilimilimuni, onone ‘Yu olionga we-yere. Yu imbi mololi ye se mólo.’ ningu yuni nilimú unguma naa pilku mokoli selemele. ⸤Kolea lupa yombo marene ongo ungu ningu silimili kinia aku unguma mindi pilku limili. Yombomane aku siku selemele mele onone aku sikula selemele.⸥” nikiru.

²⁵ ‘Nane paa sika nimbu sikiru mele ono piliangi.’ nimbu ⸤semane talo tambo.⸥ “Illainja Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma pilipa ⸤yunga pulu lierimu⸥ Isirele yomboma nimba sipa molopili ulu se wendo orumumu niembo. Pulu Yemone “Lo naa opili.” nirimu kinia kalia-ingi yopoko kelepa oli kise se-pakara lo naa omba paa gele lierimu kinia Isirele koleana sukundu ambo-waya awisili ⸤gelene kolko⸥ moloringi.

²⁶ Aku-sipa na-kolo Pulu Yemone “Isirele ambo-waya se liku tapondoko kere-langi sieni.” nimba Illainja akuna naa lipa mundorumu. ⸤Isirele ultukundu lierimu⸥ kolea-awili Saidono nondopa lierimu kolea-kanga Sarepate ambo-waya se ⸤ ‘Kere-langi pora naa nipili.’ nimba Pulu Yemone kanu ultukundu ambomo⸥ molorumuna Illainja lipa mundorumu kanumu.

²⁷ Illaisa kepe u Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma pilipa ⸤yunga pulu lierimu Isirele yomboma⸥ nimba sipa molopili Isirele koleana sukundu yombo awisili kuru laká norumu, aku-na-kolo ono pali selu kepe peanga naa lierimu, kuru laká nomba we perimu. ⸤Kolea Isirele ultukundu lierimu⸥ kolea Siria ye Neman mindi kuru laká norumu kinia Illaisane yu ⸤lipa tapondopa⸥ sepa peanga sirimu. ⸤Pulu Yemone Illainja kinia Illaisatolo lipa mundorumu-kulu ultukundu yombo talo aku siku liku tapondoringili nikiru mele paa sika nikiru piliaa.⸥” nirimu.

²⁸ Aku sipa mele nirimu kinia pilku kiri pilkuli Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulkana sukundu moloringi yomboma pali paa lakoko mumindili koloringi.

²⁹ Mumindili kolkole ola gilku yu kanu koleana ultu toko pulu siku munduku, kanu koleana nondopa kopó se lierimuna toko mania mundungí seringi.

³⁰ Aku-sipa na-kolo yu ono maku toko gilieringina sumbi sipa pumba senga lupa pumbá purumu, yu manda naa amboloringi.

³¹ Kanu-kinia Yesusi yu kolea Gallilli disiriki lierimu taono se Kapeniame akuna maniando purumu. Akuna ⸤koro moloringi⸥ wale Sambatemo wendo orumu kinia Yesusi ⸤Juda yomboma maku toko Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulka kanuna sukundu pumba⸥ ono ungu-mane sirimu.

³² Mane sirimu kinia yu namba lierimu yemane pipili naa kolko tondolo munduku mane siringi mele yuni aku sipa mane sirimu-kulu pilkuli yombomane mini-wale mundoringi.

³³ Kanu-kinia ulka kanuna sukundu ye se molorumu kanumu kuru se yunga konopuna sukundu molopa yu ambolorumu ⸤kanu kurumuni yu “Ungu ni.” nimba ulku torumu-na⸥ yemone ungu tondolo mundupa nimba nimbale:

³⁴ Kolea Nasarete ye Yesusi, nu pea olio ⸤kuruma⸥-kinia seluna kopu sepo manda naa molomolo. Nu olio-kinia nambi semu-na onuye? Nu olio toko kondoni onuye? Nane nunga imbi pilielio. Nu Pulu Yemonga Ye Kake Sélimu.” nirimu.

³⁵ ⸤Aku sipa nirimu-kulu pilipale⸥ Yesusini kanu kurumu iri topa yundu nimbale: “Nu ungu naa ningu yemonga konopuna ongo wendo pu!” nirimu kinia kurumuni yemo topa mania mundupale omba wendo purumu. Yemo yu unguri naa serimu, we manda molorumu.

³⁶ ⸤Yesusini aku serimu kanokole⸥ yomboma pungu-pungu ningu, mini-wale munduku, onone onono anju yando ninguli: “I ulumu nambolka uluri sekemonje? Ungu-mane konde se wendo ombámo. Ye namba lieli sene we-yombomando “Saa.” nilimú mele i yemone kurumando kepe aku sipa nilimú kinia kanu kuruma yunga ungumu pilku liku wendo pulimili.” niringi.

³⁷ Kanu-kinia yuni aku sipa serimu mele semanemo kanu koleamonga sukundu lierimu koleamanga pali anju anju purumu pilieringi.

³⁸ Kanu-kinia kanu maku toko Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulkamo Yesusi mundupa kelepa pumbale nirimumuni, Yesusi Saimono ⸤Pita⸥nga ulkana sukundu purumu. Akuna Saimononga kolepa-ambomo kuru topa kangi nomba kondopili lierimu-na Yesusindu “Liku tapondou.” ningu mawa seringi.

³⁹ Aku siku yu mawa seringi kinia ambomo lierimuna pumba gilipa nimbale: “Kangi manda nou.” nirimu kinia kangi nomba kelierimu. Ambomone sumbi sipa ola gilipa wendo ombale, oringi yema kere-langi sipa nokopa molorumu.

⁴⁰ Kanu walemonga ipupini, ena pumbá purumu kinia, kuru lupa-lupa torumu yomboma Yesusi molorumuna mengo oringi kinia kanu yomboma ono yu-mele-mele kini ambolopale ono pali sepa peanga sirimu.

⁴¹ ⸤Konopumanga kuru molorumu⸥ yombo awisili ⸤oringi.⸥ Kanu kuruma⸤ndo “Ongo wendo paa.” nirimu kinia⸥ ongo wendo pungu ru ningu ninguli: “Nu Pulu Yemonga Malo moleno.” niringi. Kurumane yu aku siku imbi sikuli yu ⸤Pulu Yemone nimba taltopa lipa mundorumu ye nokoli⸥ Karasimu!’ molorumu mele pilieringi-kulu yuni ono iri topa “Molio mele anju ningu naa siee.” nimba ononga kerema pipi sirimu.

²² Moloringi yembomane “Yu ye peangamo. Yu paa telemo.” ningu yu nirimu mele pilkulie “Paa nimbe kondokomo.” ningulie mini-wale mundoringi. ⸤Nalo⸥ enone ningendo: “I yemo ⸤yu nawe konopu lekemoye?⸥ Yu Josepo malo mindi, ⸤olionga we ye te mindi lemo⸥.” niringi.

²³ ⸤Nalo⸥ Yesusini ⸤yuyu molorumu mele nirimu kinie pilkulie yu konopu keri panjeringi mele pilipelie⸥ enondo nimbendo: “Ungu iko tolemelemanga te nando toko ninge teko molemelenje konopu lekero. Enone nando i siku ninge tekemelenje: “Nu sike doketa moleno liemo nu kuru tomba kinie nunge maratenemo nunu liku nani. Pe nu konde puni ⸤kinie kanopolie ‘Nu sike doketa moleno lemo.’ nimbu pilimolo.” ningu aku ungu ikomo na toko singe tekemelenje?⸥ Nando ningendo: “Nuni Kapeniame taono ulu tondoloma terinu pilierimulu mele ya nunge pulu kolea ⸤Nasarete⸥ akune aku siku teani. ⸤Kanopolie nu “molio.” nikinu mele ‘Sike nikinu lemo.’ nimbu pilimolo.⸥” ninge tekemelenje?

²⁴ “Nane enondo sike nimbu sikirumu: Yembomane ulu pulu te telemele mele isipe: Pulu Yemone ungu umbu tondolemoma pilipe yemboma nimbe silimo ye tene yunge pulu koleamonga yemboma ungu nimbe silimo kinie pilkulie nilimelemone, enone ‘Yu olionga we yere. Yu imbi mololi ye te molo.’ ningu yu nilimo ungume naa pilku liku su silimele. ⸤Kolea lupe yembo marene ongo ungu ningu silimele kinie aku ungume mindi pilku limele. Yembomane aku siku telemele mele enone aku sikula telemele.⸥

²⁵ ‘Nane paa sike nimbu sikiru mele eno piliengi!’ nimbu ⸤temane talo tambo.⸥ “I llainja Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilipe ⸤yunge pulu lierimu⸥ Isirele yemboma nimbe sipe molopili ulu te wendo orumumu niembo. Pulu Yemone “Lo naa opili.” nirimu kinie ponie yepoko kelepa oli kise talo pakera lo naa omba paa engele lierimu kinie Isirele koleana sukundu ambo waye awisili ⸤engelene kolko⸥ moloringi.

²⁶ Nalo Pulu Yemone “I sirele ambo waye te liku tapondoko langi sieni.” nimbe Illainja akune naa lipe mundorumu. ⸤Isirele ulsukundu lierimu⸥ kolea awili Saidono nondopa lierimu kolea kanga Sarepate ambo waye te ⸤‘Langi pora naa nipili.’ nimbe Pulu Yemone kanu ulsukundu ambomo⸥ molorumune Illainja lipe mundorumu kanumu.

²⁷ “I llaisia kepe ou Pulu Yemone ungu umbu tondorumume pilipe ⸤yunge pulu lierimu Isirele yemboma⸥ nimbe sipe molopili Isirele koleana sukundu yembo awisili kuru kendi norumu, nalo eno pali telu kepe konde naa puringi, kuru kendi nomba we perimu. ⸤Kolea Isirele ulsukundu lierimu⸥ kolea Siria ye Nemana mindi kuru kendi norumu kinie Illaisiane yu ⸤lipe tapondopa⸥ tepa konde lsimu. ⸤Pulu Yemone Illainja kinie Illaisiaselo lipe mundorumu kulu ulsukundu yembo talo aku siku liku tapondoringili nikiru mele paa sike nikiru piliee.⸥” nirimu.

²⁸ Aku sipe mele nirimu kinie pilku keri pilkulie Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulkena sukundu moloringi yemboma pali paa lakoko mumindili koloringi.

²⁹ Mumindili kolkolie ola angilku yu kanu koleana ulsu toko pulu siku munduku, kanu koleana nondopa kopó te lierimune toko manie mundunge teringi.

³⁰ Nalo yu eno maku toko angilieringine sumbi sipe pupe tenga lupe pumbe purumu, yu manda naa amboloringi.

³¹ Kanu kinie Yesusi yu kolea Gallilli disiriki lierimu taono te Kapeniame akune maniendo purumu. Akune ⸤Juda yembomanga koro moloringi⸥ wale Sambatemo wendo orumu kinie Yesusi ⸤Juda yemboma maku toko Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulke kanune suku pupe⸥ eno ungu mane sirimu.

³² Mane sirimu kinie yu namba lierimu yemane pipili naa kolko tondolo munduku mane siringi mele yuni aku sipe mane sirimu kulu pilkulie yembomane mini-wale mundoringi.

³³ Kanu kinie ulke kanune suku ye kuru te konopune molopa lipe ambolorumu ye te molorumu, ⸤yemonga konopune suku molorumu kanu kurumuni yu “Ungu ni.” nimbe tópe sirimu-ne⸥ opa ungu tondolo mundupe nimbelie nimbendo:

³⁴ “Kolea Nasarete ye Yesusi, nu pea olio ⸤kurume⸥-kinie telune tapu topo manda naa molomolo. Nuolio kinie nambemune onuye? Nu olio toko kondoni onuye? Nane nunge imbi pilio. Nu Pulu Yemonga Ye Kake Telimu.” nirimu.

³⁵ ⸤Aku sipe nirimu kulu pilipelie⸥ Yesusini kanu kurumu iri topalie yundu nimbendo: “Nu ungu naa ningu yemonga konopune ongo wendo pu!” nirimu kinie kurumuni yemo topa manie mundupelie omba wendo purumu. Yemo yu uluri naa terimu, we manda molorumu.

³⁶ ⸤Yesusini aku terimu kanokolie⸥ yemboma suru ningu, mini-wale munduku, enone enono anjo yando ningendo: “I ulumu nambolka uluri tekemonje? Ungu mane konde te wendo ombámo. Ye namba lieli tene we yembomando “Teaa.” nilimo mele iyemone kurumendo kepe aku sipe nilimo kinie kanu kurume yunge ungumu pilku liku wendo olemele.” niringi.

³⁷ Kanu kinie yuni aku sipe terimu mele temanemo kanu koleamonga sukundu lierimu koleamanga pali anjo anjo purumu pilieringi.

³⁸ Kanu kinie kanu maku toko Pulu Yemonga ungumu pilieringi ulkemo Yesusi mundupe siye kolopa pupelie nirimumuni, Yesusi Saimononga ulkena suku purumu. Akune Saimononga kolepa ambomo kuru topa kangi nomba kondopili lierimu-ne Yesusindu “Liku tapondou.” ningu mawa teringi.

³⁹ Aku siku yu mawa teringi kinie ambomo lierimune pupe angilipelie nimbendo: “Kangi manda nou.” nirimu kinie kangi nomba kelierimu. Ambomone sumbi sipe ola angilipe wendo ombalie, oringi yema langi sipe nokopa molorumu.

⁴⁰ Kanu walemonga ipupene, ena pumbe purumu kinie, kuru lupe-lupe torumu yemboma Yesusi molorumune mengo oringi kinie kanu yemboma eno yu mele mele kini ambolopalie eno pali tepa konde lsimu.

⁴¹ ⸤Konopune kuru molorumu⸥ yembo awisili ⸤oringi.⸥ Kanu kurume⸤ndo “Ongo wendo paa.” nirimu kinie⸥ ongo wendo puku ru ningulie ningendo: “Nu Pulu Yemonga Malo moleno.” niringi. Kurumene yu aku siku imbi sikulie yu ⸤Pulu Yemone mako topa lipe mundorumu ye nomi⸥ Kirasimu molorumu mele pilieringi kulu yuni eno iri topa “Molio mele anjo ningu naa siee.” nimbe enonga kerema pipi sirimu.

²² Moloringi yambomane “Yu ye peangamo. Yu paa telemo.” ningu yu nirimu mele pilkulie “Paa nimbe konjikimu.” ningulie mini wale munduringi. ⸤Nakolo⸥ enene ningindu: “I yemo ⸤yu nae konopu lekemoye?⸥ Yu Josepo malo mindi, ⸤olionga we ye te mindi lemo⸥.” niringi.

²³ ⸤Nakolo⸥ Yesusini ⸤yuyu molorumu mele nirimu kinie pilkulie yu konopu keri panjiringi mele pilipelie⸥* enendo nimbendo: “Ungu iku tolemelemanga te nando toko ningí teko molemelenje konopu lekero. Enene nando i siku ningí tekemelenje: “Nu sike doketa moleno liemo nu kuru tomba kinie nunge maratenemo nunu liku nani. Pe nu konde puni ⸤kinie kanopolie ‘Nu sike doketa moleno lemo.’ nimbu pilimulú.” ningu aku ungu ikumu na toko singí tekemelenje?⸥ Nando ningindu: “Nuni Kapeniame taono ulu tondoloma terinu pilirimulu mele ya nunge pulu kolea ⸤Nasarete⸥ akuna aku siku teani. ⸤Kanopolie nu “molio.” nikinu mele ‘Sike nikinu lemo.’ nimbu pilimolo.⸥” ningí tekemelenje?

²⁴ “Nane enendo sike nimbu sikirumu: Yambomane ulu pulu te telemele mele i sipe: Pulu Yemone ungu umbu tonjilimoma pilipe yamboma nimbe silimo ye tene yunge pulu koleamonga yamboma ungu nimbe silimo kinie pilkulie nilimelemone, enene ‘Yu olionga we yere. Yu imbi mololi ye te molo.’ ningu yu nilimo unguma naa pilku liku su silimele. ⸤Kolea lupe yambo marene ongo ungu ningu silimele kinie aku unguma mindi pilku limele. Yambomane aku siku telemele mele enene aku sikula telemele.⸥*

²⁵ ‘Nane paa sike nimbu sikiru mele ene piliengi!’ nimbu ⸤temane talo tambo.⸥ “Illainja Pulu Yemone ungu umbu tonjirimuma pilipe ⸤yunge pulu lerimu⸥ Isirele yamboma nimbe sipe molopili ulu te wendo orumumu niembo. Pulu Yemone “Lo naa opili.” nirimu kinie ponie yepoko kelepa oli kise talo pakara lo naa omba paa engele lerimu kinie Isirele koleana sukundu ambo waye aisili ⸤engelene kolko⸥ moloringi.

²⁶ Nakolo Pulu Yemone “Isirele ambo waye te liku taponjiku langi sieni.” nimbe Illainja akuna naa lipe mundurumu. ⸤Isirele ulsukundu lerimu⸥ kolea aili Saidono nondopa lerimu kolea kanga Sarepate ambo waye te ⸤‘Langi pora naa nipili.’ nimbe Pulu Yemone kanu ulsukundu ambomo⸥ molorumuna Illainja lipe mundurumu kanumu.*

²⁷ “Illaisia kepe ou Pulu Yemone ungu umbu tonjirimuma pilipe ⸤yunge pulu lerimu Isirele yamboma⸥ nimbe sipe molopili Isirele koleana sukundu yambo aisili kuru kendi norumu, nakolo ene pali telu kepe konde naa puringi, kuru kendi nomba we perimu. ⸤Kolea Isirele ulsukundu lerimu⸥ kolea Siria ye Nemana mindi kuru kendi norumu kinie Illaisiane yu ⸤lipe taponjipe⸥ tepa konde lirimu.* ⸤Pulu Yemone Illainja kinie Illaisiatolo lipe mundurumuna ulsukundu yambo talo aku siku liku taponjiringili nikiru mele paa sike nikiru piliei.⸥” nirimu.

²⁸ Aku sipe mele nirimu kinie pilku keri pilkulie Pulu Yemonga ungumu piliringi ulkena sukundu moloringi yamboma pali paa lakoko mumindili koloringi.

²⁹ Mumindili kolkolie ola angilku yu kanu koleana ulsu toko pulu siku munduku, kanu koleana nondopa kopó te lerimuna toko manie mundungí teringi.

³⁰ Nakolo yu ene maku toko angiliringine sumbi sipe pupe tenga lupe pumbe purumu, yu manda naa amboloringi.

³¹ Kanu kinie Yesusi yu kolea Gallilli disiriki lerimu taono te Kapeniame akuna maniendo purumu. Akuna ⸤Juda yambomanga koro moloringi⸥ wale Sambatemo* wendo orumu kinie Yesusi ⸤Juda yamboma maku toko Pulu Yemonga ungumu piliringi ulke kanuna suku pupe⸥ ene ungu mane sirimu.

³² Mane sirimu kinie yu namba lerimu yemane pipili naa kolko tondolo munduku mane siringi mele yuni aku sipe mane sirimuna pilkulie yambomane mini wale munduringi.

³³ Kanu kinie ulke kanuna suku kuru te ye tenga konopuna molopa ya ambolorumu ye te molorumu, ⸤yemonga konopuna suku molorumu kanu kurumuni yu “Ungu ni.” nimbe tópe sirimuna⸥ opa ungu tondolo mundupe nimbelie nimbendo:

³⁴ “Kolea Nasarete ye Yesusi, nu pea olio ⸤kuruma⸥ kinie teluna tapu topo manda naa molomolo. Nu olio kinie nambemuna onuye? Nu olio toko konjini onuye? Nane nunge imbi pilio. Nu Pulu Yemonga Ye Kake Telimu.” nirimu.

³⁵ ⸤Aku sipe nirimuna pilipelie⸥ Yesusini kanu kurumu iri topalie yundu nimbendo: “Nu ungu naa ningu yemonga konopuna ongo wendo pui!” nirimu kinie kurumuni yemo topa manie mundupelie omba wendo purumu. Yemo yu uluri naa terimu, we manda molorumu.

³⁶ ⸤Yesusini aku terimu kanokolie⸥ yamboma suru ningu, mini wale munduku, enene eneno anju yando ningindu: “I ulumu nambolka uluri tekemonje? Ungu mane konde te wendo ombámo. Ye namba leli tene we yambomando “Teai.” nilimo mele i yemone kurumando kepe aku sipe nilimo kinie kanu kuruma yunge ungumu pilku liku wendo olemele.” niringi.

³⁷ Kanu kinie yuni aku sipe terimu mele temanemo kanu koleamonga sukundu lerimu koleamanga pali anju anju purumu piliringi.

³⁸ Kanu kinie kanu maku toko Pulu Yemonga ungumu piliringi ulkemo Yesusi mundupe kelepa pupelie nirimumuni, Yesusi Saimononga ulkena suku purumu. Akuna Saimononga kolepa ambomo kuru topa kangi nomba konjipili lerimuna Yesusindu “Liku taponji.” ningu mawa teringi.

³⁹ Aku siku yu mawa teringi kinie ambomo lerimuna pupe angilipelie nimbendo: “Kangi manda noi.” nirimu kinie kangi nomba kelerimu. Ambomone sumbi sipe ola angilipe wendo ombalie, oringi yema langi sipe nokopa molorumu.

⁴⁰ Kanu walemonga ipupini, ena pumbe purumu kinie, kuru lupe lupe torumu yamboma Yesusi molorumuna mengo oringi kinie kanu yamboma ene yu mele mele kini ambolopalie ene pali tepa konde lirimu.

⁴¹ ⸤Konopuna kuru molorumu⸥ yambo aisili ⸤oringi.⸥ Kanu kuruma⸤ndo “Ongo wendo pai.” nirimu kinie⸥ ongo wendo puku ru ningulie ningindu: “Nu Pulu Yemonga Malo moleno.”* niringi. Kurumane yu aku siku imbi sikulie yu ⸤Pulu Yemone mako topa lipe mundurumu ye nomi⸥ Kirasimu** molorumu mele piliringine yuni ene iri topa “Molio mele anju ningu naa siei.” nimbe enenga kerema pipi sirimu.