Aposel 17:1-29 in Ambulas

¹ Pol bét Sailas képmaaba ye bét Ampipolis saabak. Ampipolis kulaknyénytakne bét yék Apoloniat. Apolonia kulaknyénytakne bét Tesalonaika saabak.

² Wani gayéba Juda kudi buldakwa ga dé nak kwaak. Pol dé wani gat wulaak, akwi gayéba rate kudi buldakwa gat wulaadén pulak. Yaap ra nyaa kupuk wani gat wulae dé Judana du taakwa wale dé kudi bulék. Bulte dé derét wak, “Déknyényba de Gotna nyégaba kudi kavik, Got wadén ban Kraiské.

³ Kukba wani kudi kéga adél dé yak. Dé yae apakélé kaagél kure dé kiyaak. Kiyaadéka Got wadéka dé nébéle raapmék. Bulaa gunat wuné wakweyo. Wani ban wan Jisas. Jisas wan Got wadén ban Krais.” Naate watakne dé kudi las wawo de wale bulék, Got wadén ban Jisas Kraiské. Buldéka de véknwuk.

⁴ Véknwute de las wak, “Wan adél.” Naate watakne de Pol bét Sailas wale Jisasna jébaa yak. Gorét waatakwa Gérikna du taakwa wupmalemu, wani gayéba rakwa némaa taakwa wupmalemu, waga de bét wale Jisasna jébaa yak.

⁵ Judana du las Jisaské miték sanévéknwumarék yate de vék wupmalemu du taakwa Polna kudi véknwudaka. Véte de kélik yak. Kélik yate de jébaa yamarék yate gayéba bakna rakwa gweba duwat las wak. Wadaka de wupmalemu duwat las wawo waadaka de akwi yeyé yeyate, de Pol bét Sailasnyét kulékiye kure yéké de waak. Waadaka de wani gayéba rakwa du deku kudi véknwute, Pol bét Sailasnyét rékaréka yate ye, Jesonna gaba tényéwe téte de bérét waak. Waate Pol bét Sailasnyét kulékiye kudi buldakwa taalat kure yéké de mawulé yak.

⁶ Yate bétké sékalpatiye de Jeson Jisaské miték sanévéknwukwa duwat las wawo kulékiye de derét kure yék, wani gayéna némaan duké. Kure ye de némaanba waak, “Du vétik bét kapéredi kudi wakweyo, gege gayéba. Wakwebétka du taakwa bétku kudi véknwute de kapéredi mu yo. Bulaa wani du vétik naana gayét bétbu yaak.

⁷ Yae bét kéni du Jesonna gaba bét ro. Wani du akwi de Romna némaan banna apa kudi kaapuk véknwudakwa. Yate de wo, ‘Nak ban déku yé Jisas wan naana Némaan Ban.’ Naate de wo.”

⁸ Waga waadaka de waba tékwa du taakwa rékaréka yate de némaanba waak.

⁹ Waadaka de némaan du rékaréka yate de Jeson dé wale tékwa duwat wawo wak, “Guné sépélak gunébu yak. Guné naanéké yéwaa las tiyaaké guné yo. Tiyaatakne guné miték yéké guné yo, guna gat. Ye guné bérét waké guné yo, yébéruké. Wagunu yébéréran naané guna yéwaa gunéké kwayéké naané yo.” Naate wadaka de yéwaa kwayétakne de miték yék.

¹⁰ Gaan yadéka de Jisaské miték sanévéknwukwa du wadaka, Pol bét Sailas Tesalonaika kulaknyénytakne bét yék Beriat. Ye saabe bét Judana du kudi buldakwa gat wulaak.

¹¹ Beriaba rakwa Judana du taakwa de yéknwun mawulé yak. Deku mawulé Tesalonaikaba rakwa du taakwana mawulat dé talaknak. De Polna kudi véknwute de mawulat kapére yak. Yate kéga de wak, “Polna kudi adél kudi, kapu kaapuk?” Waga sanévéknwute de Gotna nyégaba miték vék, akwi nyaa.

¹² Waga yate wupmalemu du taakwa de Jisaské miték sanévéknwuk. Wupmalemu Gérikna némaa taakwa Gérikna du wawo waga de Jisaské miték sanévéknwuk.

¹³ Tesalonaikaba rakwa Judana du de véknwuk Pol Gotna kudi Beriaba wakwedéka. Véknwute kélik yate de yék Beriat. Ye saabe de du taakwa Pol bét Sailasnyét rékaréka yadoké de kudi wakwek. Wakwedaka de wupmalemu du taakwa deku kudi véknwute Pol bét Sailasnyét de rékaréka yak.

¹⁴ Yadaka de Jisaské miték sanévéknwukwa du bari wadaka dé Pol du las wale waga de yék, kus maalat. Yédaka Sailas bét Timoti Beriaba bét rak.

¹⁵ Pol wale yékwa du wawo Atensnyét de yék. Ye Pol dé derét wak, “Guné Sailas bét Timotit waké guné yo, bét kénét bari yae wuné wale rabéruké.” Naate watakne waba radéka de dérét kulaknyénytakne de gwaamale yék Beriat.

¹⁶ Pol Sailas bét Timotiké dé raségék Atensba. Raségéte dé vék wupmalemu yénaa got wani gayéba radaka. Vétakne de wani yénaa gorét waatamuké dé kélik yak.

¹⁷ Kélik yate dé wani muké kudi bulék, Judana du kudi buldakwa gaba. Dé wale nakurak kudi bulkwa du, Gorét waatakwa nak gena du de wale waga dé kudi bulék. Akwi nyaa du taakwa jawudakwa taaléba wawo dé wani muké kudi bulék, waba rakwa du wale.

¹⁸ Epikurianna kudiké kutdéngkwa du las, Stoikna kudiké kutdéngkwa du las de wawo de Pol wale kudi bulék. Las de wak, “Kéni kwatkwa du yaamabi kudi dé bulu. Yaga waké dé yo?” Las de wak, “Nak gena némaan banké dé wakweyo, kapu yaga pulak?” Naate de wak, Pol Jisaské kudi wakwedén bege. Taknaba Pol dé wak, “Jisas kiyae débu nébéle raapmék.” Naate wadéka de déku kudi kutdéngmarék yate de wani kudi wak.

¹⁹ Watakne de Polét wak, “Méné naané wale waaréké méné yo, Ariopagas nébat. Waba de naana némaan du kudi bulké de jawe ro.” Naate wadaka dé de wale yék. Ye saabadéka de dérét wak, “Kulé kudi méné wakweyo. Bulaa naané wani kudi véknwuké naané mawulé yo. Déknyényba wani kudi kaapuk véknwunan.

²⁰ Méné wakweménu naané véknwute wani kudi kutdéngké naané yo.” Naate de wak.

²¹ Akwi nyaa wani gayéna du, nak geba yae wani gayéba rakwa du wale, waga de jawe kudi bulék. Kulé kudi véknwute apakélé kudi bulte waga de rak apuba apuba.

²² Wani gayéna némaan du de jawe rak, Ariopagas nébuba. Radaka dé Pol deku méniba téte dé wak: “Atensba rakwa du, guné kés mu nak mat waatagunéka wunébu vék.

²³ Wuné guna gayéba yeyé yeyate wuné vék derét waatagunékwa taalat. Véte wuné vék kwaami kwayégunékwa matu jaabat nak. Wani matu jaabéba gunébu kéga kavik, ‘Kéba naané Gorét waato. Déké kaapuk miték kutdéngnan.’ Waga kavigunéka wunébu vék. Guné déké kutdéngmarék yate guné dérét waato. Bulaa déké wuné gunat wakweyo.

²⁴ “Got dé nyét képmaa akwi mu dé kuttaknak. Kuttaknadén akwi muké dé Némaan Ban ro. Némaan Ban rate dé du kaadan gaba kaapuk radékwa.

²⁵ Dé kapmu Némaan Ban dé ro, akwi muké. Du jébaa yate wani mu las déké kwayéké yapatiké de yo, wan déku mu bege. Dé akwi mu dé kwayu, akwi du taakwaké. Dé wadéka naané akwi du béré taakwa béré naané ro. Dé wamarék yadu mukatik naané ramarék yano.

²⁶ Déknyényba dé du nak yak. Ye wadéka wani duna képmawaara wupmalemu yate akwi du béré taakwa béré de yaalak. Yaale kés pulak nak pulak kudi bulte ye de gege gayéba rak. Taale dé radaran képmaaké kwaaréké wawo dé wak. Wadéka kukba de wani kwaaré wani képmaaba rak.

²⁷ Dé kéga dé wak, ‘Akwi du wuna kudi véknwuké de yo. Waga wuné mawulé yo. Sal yakéreye yakéreye wuna kudi miték véknwuké de yo?’ Waga sanévéknwute dé deku képmaa kwaaréké wawo waga wak. Naané ranakwaba dé tu. Dé séknaaba kaapuk tédékwa.

²⁸ Déknyényba guna du las de déké kéga wak: Dé wadéka naané yeyé yeyate apa yate naané ro. Naate wadaka guna du las de kéga déké kavik: Naané wawo déku baadi naané ro. Waga de kavik.” Naate dé Pol wak, Atensba rakwa duwat.

²⁹ Watakne dé tépa wak: “Mé véknwu. Deku kudi adél kudi. Naané Gotna baadi naané ro. Du las apakélé jébaa yate de kés pulak nak pulak matut waapinyan taak. Got wan taadan waapinyan pulak kaapuk. Waga sanévéknwumarék yaké naané yo, naané déku baadi bege.

¹ Pol ambét Sailas képmaamba ye Amfipolismba saambakndarén. Amfipolis taakatake Apoloniat yémbérén. Apolonia taakatake Tesalonaikamba saambakmbérén.

² Wani gaayémba Judasé kundi bulndakwa gaa nak kwaan. Pol wani gaamba wulaandén, akwi gaayémba yatéte kundi bulndakwa gaamba wulaandén pulak. Yaap yaré nyaa kupuk wani gaamba wulaae Judasale wa bulndén. Bulte det anga wandén, “Talimba Gotna nyéngaamba kundi wa viyaatakandarén, Got wan du Kraiské.

³ Kukmba wani kundi anga wa sékérékén. Wani du yaae néma kaangél kure wa kiyaandén. Kiyaandéka Got wandéka wa taamale waarapndén. Bulaa gunat a wawutékwa. Wani du wan dé Jisas wa. Jisas wan dé Got wan du Krais wa.” Naandén. Wunga watake kundi ras waak dele bulndén, Got wan du Jisas Kraiské. Bulndéka vékundarén.

⁴ Vékute de ras anga wandarén, “Yi wan wanana wa.” Naandarén. Wunga watake Pol ambét Sailasale Jisasna jémbaa yandarén. Gorét waatakukwa Grik du dakwa némaamba, wani gaayémba yarékwa néma taakwa némaamba, de waak wa bérale sékét Jisasna jémbaa yandarén.

⁵ Juda du ras Jisaské yékunmba vékulakakapuk yate véndarén némaamba du dakwa Polna kundi vékundaka. Véte wa kalik yandarén. Kalik yate jémbaa yakapuk yate gaayémba baka yatékwa kapérandi gandéndu rasét wandarén. Wandaka némaamba dunyansé rasét waak waandaka de akwi yeyé yaayate, Pol ambét Sailasét kulkiye kure yémuké wa waandarén. Waandaka wani gaayémba tékwa dunyansé deku kundi vékute, Pol ambét Sailasét rakarka yate ye, Jesonna gaamba yanyawe ye téte bérké waakndarén. Waakte Pol ambét Sailasét kulkiye kundi bulndakwa taalat kure yéké wa mawulé yandarén.

⁶ Yate bérké waakpatiye Jeson Jisaské yékunmba vékulakakwa dunyansé rasét waak kulkiye det kure yéndarén, wani gaayéna néma duké. Kure ye némaanmba waate anga wandarén, “Du vétik kapérandi kundi kwayémbérékwa, akwi gaayémba. Kwayémbéréka du dakwa bérku kundi vékute wa kapéremusé yandakwa. Bulaa wani du vétik nana gaayét a yaambérén.

⁷ Yaae wani du vétik Jesonna gaamba wa kwaambérékwa. Wani du akwi Romna néma duna apakundi yamba vékundakwe wa. Yate anga wandakwa, ‘Nak du déku yé Jisas wan nana Néman Du wa.’ Naandakwa.”

⁸ Wunga wandaka wamba tékwa du dakwa rakarka yate wa némaanmba waandarén.

⁹ Waandaka néma du rakarka yate Jeson dale tékwa duwat waak anga wandarén, “Sépélak wa yangunén. Nanat yéwaa ras ma tiyaangunék. Tiyaatake guné yékunmba yénga yéngunu, guna gaat. Ye bérét ma wangunék, yémbérénngé. Wangunu yémbéru guna yéwaa gunat kwayékanangwa.” Naandarén. Wunga wandaka yéwaa kwayétake baka yékunmba yéndarén.

¹⁰ Gaan yandéka de Jisaské yékunmba vékulakakwa du wandaka, Pol ambét Sailas Tesalonaika taakatake yémbérén Beriat. Ye saambake Judasé kundi bulndakwa gaat wulaambérén.

¹¹ Beriamba tékwa Juda du dakwa yéku mawulé vékundarén. Deku yéku yapaté Tesalonaikamba tékwa du dakwana yéku yapatat wa taalékéran. De Polna kundi vékute néma mawulé wa yandarén. Yate anga wandarén, “Polna kundi yéku kundi dé kapuk kapére dé?” Wunga vékulakate akwi nyaa Gotna nyéngaamba kurkale véte vékulaka vékulaka naandarén.

¹² Wunga yate némaamba du dakwa Jisaské yékunmba vékulakandarén. Grik néma du dakwa némaamba de waak Jisaské yékunmba vékulakandarén.

¹³ Tesalonaikamba tékwa Judasé vékundarén Pol Gotna kundi Beriamba wandéka. Vékute kalik yate wa yéndarén Beriat. Ye saambake du dakwa Pol ambét Sailasét rakarka yandarénngé watake kundi kutakwete wandarén. Wandaka wa némaamba du dakwa deku kundi vékute Pol ambét Sailasét rakarka yandarén.

¹⁴ Yandaka Jisaské yékunmba vékulakakwa dunyan bari wandaka Pol du rasale sékét wunga yéndarén, solwara aarkat. Yéndaka Sailas ambét Timoti Beriamba yarémbérén.

¹⁵ Polale sékét yékwa apu waak Atensét wa yéndarén. Ye Pol det anga wandén, “Sailas ambét Timotit ma wangunék, anga bari yaae wunale yarémbérénngé.” Naandén. Wunga watake wamba téndéka dé yaasékatake waambule yéndarén Beriat.

¹⁶ Pol Sailas ambét Timotiké wa kaavéréndén Atensmba. Kaavéréte véndén némaamba papungot wani gaayémba tékéséndaka. Vétake de wani papungorét waatakumuké kalik yandén.

¹⁷ Kalik yate wani muséké kundi bulndén, Judasé kundi bulndakwa gaamba. Dale nakurak kundi bulkwa dunyansé, Gorét waatakukwa nak gaayé du, wunga dele wa kundi bulndén. Akwi nyaa du dakwa jaawundakwa taalémba waak wa wani muséké kundi bulndén, wamba tékwa duwale.

¹⁸ Epikurianna kundiké vékusékngwa du ras, Stoikna kundiké vékusékngwa du ras de waak Polale kundi bulndarén. Ras anga wandarén, “Ani waangété du baka kundi wa bulndékwa. Yénga waké dé?” Ras anga wandarén, “Nak gaayéna néma duké dé wo kapuk?” Naandarén. Pol Jisaské kundi kwayéndéka wunga wandarén. Takamba Pol anga wandén, “Jisas kiyaae wa taamale waarapndén.” Naandén. Wunga wandéka de déku kundi vékusék-ngapuk yate wa wani kundi wandarén.

¹⁹ Watake Polét anga wandarén, “Nanale sékét ma waarékwak, Areopagus némbat. Wamba nana néma du kundi bulmuké jaawuwe randakwa.” Naandaka dele yéndén. Ye saambakndéka dat anga wandarén, “Kulé kundi wa waménéngwa. Bulaa wani kundi vékuké mawulé yanangwa. Talimba wani kundi yamba vékunangwe wa.

²⁰ Ma waménu nané vékute wani kundi vékusék-nganangwa.” Naandarén.

²¹ Akwi nyaa wani gaayé du, nak gaayémba yaae wani gaayémba tékwa duwale, sékét wunga jaawuwe kundi bulndarén. Kulé kundi vékute néma kundi bulte apapu wunga randarén.

²² Wani gaayéna néma dunyansé jaawuwe randarén, Areopagus némbumba. Randaka Pol deku ménimba téte anga wandén: “Atensmba tékwa dunyansé, guné késpulak nakpulak musat waatakungunénga wa véwutén.

²³ Guna gaayémba yeyé yaayate wa véwutén det waatakungunéngwa taalé. Ve véwutén kwaami kwayéngunéngwa matu jaambé nak. Wani matu jaambémba wa anga viyaatakangunén, ‘Amba Gorét a waatakunangwa. Déké yamba vékuséknangwe wa.’ Wunga viyaatakangunénga wa véwutén. Guné déké vékusékngapuk yate dat waatakungunéngwa. Bulaa déké a gunat wawutékwa.

²⁴ “Got dé nyét képmaa akwi musé wa yandén. Yandén akwi muséké dé Néman Du wa randékwa. Néman Du rate du kaan gaamba yamba yaréndékwe wa.

²⁵ Dé déku kapmang wa Néman Du randékwa, akwi muséké. Du jémbaa yate wani musé ras dat kwayéké wa yapatikandakwa. Wan déku musé wa. Dé akwi musé wa kwayéndékwa, akwi du dakwat. Dé wandéka nané akwi du dakwa yarénangwa. Dé wakapuk yamunaandu wa katik yaréké nané.

²⁶ Talimba du nak yandén. Ye wandéka wani duna gwaal waaranga maandéka bakamu némaamba yate akwi du dakwa wa yaalandarén. Yaale késpulak nakpulak kundi bulte ye akwi gaayémba wa yaténdarén. Taale dé téké yandakwa képmaaké, kwaaréké waak wa wandén. Wandéka kukmba de wani kwaaré wani képmaamba wa yaténdarén.

²⁷ Anga wandén, ‘Akwi du dakwa wuna kundi vékukandakwa. Wunga wa mawulé yawutékwa. Kalmu wunéké waake waake wuna kundi yékunmba vékuké daré?’ Wunga vékulakate deku képmaa, kwaaréké waak wa wunga wandén. Nané yarénangwanmba wa randékwa. Dé apakmba yamba randékwe wa.

²⁸ “Talimba guna du ras déké anga wandarén: Dé wandéka nané yeyé yaayatéte apamama yate a yaténangwa. Wunga wandaka guna du ras wa déké anga viyaatakandarén: Nané waak déku nyambalé a ténangwa. Wunga viyaatakandarén.” Naandén Pol, wani némbumba rakwa dunyansat.

²⁹ Watake nakapuk anga wandén: “Ma véku. Deku kundi yéku kundi wa. Nané Gotna nyambalé a ténangwa. Du ras néma jémbaa yate wa késpulak nakpulak matumba maayéra taandarén. Got wan taandarén musé pulak yamba yé wa. Nané déku nyambalé téte wa wunga katik vékulakaké nané.